1-Mustaqil ishi. O`zgarmas tok elektr zanjirlarini xisoblash. Ozgaruvchan tok elektr zanjirlarini simvolik usulda xisoblash

Ideal EYuK manbai. Bunday manba qismalaridagi kuchlanish U u hosil qilgan tok qiymati I ga bog'liq bo'lmaydi. Ideal EYuK manbai uchun manbaning ichki qarshiligi r_ich=0, (1.10-rasm, a). Shuning uchun U = Е = const bo'ladi. Ideal EYuK manbai VAX absissa o'qiga parallel to'g'ri chiziqdan iborat (1.10-rasm, a dagi 1-to'g'ri chiziq).

Real EYuK manbai. Bunday EYuK manbaining ichki qarshiligi noldan farq qiladi. Shuning uchun manba qismlaridagi kuchlanish U_аb= Е – r_ichI, ya'ni U tok qiymati I ga bog'liq bo'ladi. Real EYuK manbai VAX 1.10-rasm, a da keltirilgan (2-to’g’ri chiziq). Real EYuK manbaiga misol tariqasida akkumulyator batareyasi, o'zgarmas tok generatorini keltirish mumkin.
Real manbaning EYuKi miqdor jihatidan uning salt ish rejimida (tok nolga teng), qismalaridagi potensiallar ayirmasi - kuchlanishga teng (1.10-rasm, b) bo'ladi. Bu manbaga tashqi zanjir ulanganda uning EYuKi avvalgi qiymatini saqlab qola olmaydi, chunki manba qisman ichki qarshilikka ega. Tok ortib borishi bilan Ir_ich ko'payadi, kuchlanish U = E-r_ichI esa, kamayadi (1.10-rasm, a).
Ideal tok manbai. Agar manbaning toki u ta'minlab turgan zanjirning qarshiligiga bog'liq bo'lmasa, u holda bunday manba ideal tok manbai deyiladi (1.11 - rasm).
A gar manbaning EYuKi E va ichki qarshiligi r_ich ni cheksiz oshirib borsak, unda с nuqta ordinata o'qi bo'yicha cheksizlikka,  burchagi esa 90⁰ ga intiladi. Bunday manba ideal tok manbai deb ataladi (1.10 -rasm, v).
Demak, tok manbai elektromagnit energiya manbai bo'lib, manba toki va ichki o'tkazuvchanligi bilan tavsiflanadi. Demak, ideal tok manbaining ichki o'tkazuvchanligi g_ich = 0.
R eal tok manbai. Haqiqiy tok manbai ma'lum bir qiymatli ichki o'tkazuvchanlikka ega bo'ladi. Bunda I=E/r_ich, g_ich=1/r_ich,