13-rasm. Iste’molchi tanlovining befarqlik egri chiziqlaridagi joylashuvi
13-rasmda 3 ta befarqlik egri chizig‘i ifodalangan. I3 – eng yuqori darajadagi qoniqish; I2 – o‘rtacha qoniqish; I1 – eng kam qoniqish. Har bir egri chiziqda iste’molchi tanlovini ifodalovchi bittadan nuqta joylashgan: I1 da – V; I2 da – A; I3 da – S nuqtalar. V nuqta oqilona emas, chunki A nuqta unga nisbatan ko‘proq ehtiyojni qondiradi; S nuqta eng ko‘p ehtiyojni qondirishi mumkin, biroq u byudjet
imkoniyatidan tashqarida hisoblanadi. A nuqtada iste’molchi ehtiyojlarining qondirilishi maksimumlashadi, chunki bu nuqta ehtiyojlarning maksimal qondirilishini ta’minlovchi tovar va xizmatlar to‘plami eng ko‘p qoniqish beruvchi befarqlik egri chizig‘ining byudjet chizig‘i bilan kesishgan joyida yotadi.
Demak, naflilik subyektning tovar iste’molidan olgan qoniqishini bildiradi. Iqtisodiy tahlilda naflilik iste’molchi tovarlar va xizmatlar to‘plamiga har xil baho bergan paytda uning afzal ko‘rishini tasvirlashda qo‘llaniladi.
2-jadval
Naflilik umumiy darajasining turli miqdorlaridagi befarqlik to‘plamlari
O
|
K
|
U=OK
|
5
10
2,5
|
5
2,5
10
|
25
25
25
|
5
10
2,5
20
|
10
5
20
2,5
|
50
50
50
50
|
1 0
5
20
|
10
20
5
|
100
100
100
|
Naflilik funktsiyasi ma’lum miqdordagi tovarlarga boshqa bir miqdordagi taqqoslashni bildiradi va afzal ko‘rish xususida befarqlik egri chiziq xaritasi bergan
ma’lumotning xuddi o‘zini beradi.
Naflilikni mutlaq ko‘rsatkichlarda o‘lchashning ahamiyati bo‘lmay, iste’molchi tanlovini naflilik darajasining ketma-ket joylashuvi bilan izohlash mumkin. Bir to‘plamdagi tovarlar nafliligi boshqasidan qay darajada afzalligini ko‘rsatib berish mumkin emas.
Naflilik funktsiyasi iste’mol qilinayotgan tovarlardan olinayotgan naflilikning hosilasini ifodalaydi:
U(O,K) = OK.
Shu funktsiya asosida naflilikning umumiy darajasi 25, 50 va 100 birlikka teng bo‘lgan befarqlik to‘plamlari jadvalini tuzib olamiz (10-jadval).
Jadval ma’lumotlari asosida naflilik darajasi turlicha bo‘lgan befarqlik egri
c
O
hiziqlarini hosil qilamiz (14-rasm):
Do'stlaringiz bilan baham: |
