1. Narxning iqtisodiy mohiyati va turlari. Korxonaning narx siyosati va shakllanish strategiyasi. Tarmoqda narxning shakllanishi

Oligopolistik raqobat. Oz sonli, yirik korxonalar mavjud. Bir turli tovar yoki о‘rnini bosuvchi tovarlar (masalan, pо‘lat, plastmassa, kiyim), turli tovarlar (elektr texnika, avtomobil). Ushbu tarmoqqa kirish juda qiyin, liderga qarab baho belgilanadi.
Demping siyosati. Arzon tovarni keltirmaslik siyosati.Yuqori bahoni joriy qilish.
Baho belgilash bosqichlari quyidagilardan iborat:

• 
  baho belgilash bо‘yicha maksimalni aniqlash, tanlash; talabni aniqlash; xarajatlarni tahlil qilish; raqiblarning baholarini tahlil qilish; baho belgilash usulini tanlash;
  
• 
  oxirgi bahoni belgilash; marketingni baho siyosatining maqsadining bosqichlari; tovarning hajmi, miqdori va bozor hissasini aniqlash; foydani maksimallashtirish; bozorda tabiiy muvozanatini ta’minlash.
  
• 
  Sotishni ta’minlashdan maqsad nima?
  

Firmaning bosh maqsadi tovarlarni sotish. Buning uchun firma quyidagilarni hisobga oladi:

• 
  xaridorning talabini egiluvchanligi;
  
• 
  sotish miqdorini kо‘paytirish uchun tovarning har bir birligidan olinadigan daromadni kamaytirish;
  
• 
  sotish miqdorini kо‘paytirish yо‘li bilan tovarning bir birligiga tо‘g‘ri keladigan sotish xarajatlarini kamaytiradi;
  
• 
  minimal baholarni qо‘llab raqiblarni qо‘rqitadi;
  
• 
  iste’molning bozorini kengaytiradi.
  

• 
  ana shularni qо‘llab korxona bozorga kiradi va unga о‘z ulishini va sotish hajmini kuchaytiradi.
  
• 
  bozorda firmaning mavqeini saqlab turadigan baholar. buning uchun bozor sharoitiga qarab birnecha turdagi baholar qо‘llaniladi.
  
• 
  talabni aniqlash va baho belgilash. bunda talabga qarab baho ortib boradi. masalan, tovar sifatini ortib borishi, modaga qarab tovar ishlab chiqarish inflyatsiyaga qarab tovar bahosi ortadi.
  
• 
  bozorda bitta sotuvchi bо‘lsa, narx uning о‘zi tomonidan belgilanadi.
  
• 
  bozorda bir necha sotuvchi bо‘lsa, u holda kelishiladi.
  
• 
  ishlab chiqarish xarajatlariga qarab baho belgilash.
  
• 
  raqiblarning baholari asosida baho belgilash.
  

Tovar ishlab chiqarishga va sotishga quyidagi omillar ta’sir etadi:
- siyosiy barqarorlik;
- umumiqtisodiy omillar;
- tabiiy resurslarning kamayishi, kambag‘allashuvi;
- ekologik vaziyatning о‘zgarishi;
- demografik vaziyatning о‘zgarishi.
Baholarni boshqarishda muntazam ravishda preyskurantlarga, shartnomalarga va kompensatsiyalarga о‘zgarishlar kiritib boriladi.


Nazorat uchun savollar.

1. Narx siyosati - davlat iqtisodiy siyosatining ajralmas qismidir.

2. Narx va narxlashning mohiyati, ahamiyati va mazmuni.
3. Narx funksiyalari.
4. Narxning turlari.
5. Sanoat ishlab chiqarishida narxlash tizimini yaxshilash yо‘llari.