1. Nizo, ularning kelib chiqish sabablari va turlari

2. Nizo jarayonidagi bosqichlar va oqibatlar
Nizoning kelib chiqishi va to’qnashishning sodir bo’lishi bir butun jarayon bo’lib, bu jarayon quyidagi bosqichlarni o’z ichiga oladi (66-chizma).
Nizoning kelib chiqish va to’qnashish jarayoni modeli.
Bu jarayonning birinchi bosqichida nizo chiqishi uchun vaziyat tug’iladi, ya’ni tomonlar manfaatlarining qarama-qarshiligi obyektiv ravishda namoyon bo’ladi. Ammo ochiqdan-ochiq to’qnashuv sodir bo’lmaydi. Bunday holat har ikkala tomon tashabbusi bi­lan yoki "merosdan " qolgan nizoning ta’siri ostida vujudga ke­lishi mumkin.
Nizoli vaziyatning obyektiv ravishda vujudga kelishiga bevosita qarama-qarshi turuvchi tomonlarning o’zlari yoki ularning muxoliflari sababchi bo’lishi mumkin. Ular turlicha daraja (rang) ga ega bo’lgan tomonlardir. Masalan:

1. 
   darajali muxoliflar — bu shaxslar;
   
2. 
   darajali muxoliflar — bu guruhlar;
   
3. 
   darajali muxoliflar — bu tashkilotlar;
   
4. 
   darajali muxoliflar — bu dialog chog’ida o’z-o’zidan qaror qabul qiluvchi shaxslardir. Nizoning rivojlanishida va sodir bo’lishida ularning ta’siri deyarli bo’lmaydi.
   

Nizoli vaziyatning boshqa bir unsuri — bu ayni shu vaziyatni keltirib chiqaruvchi obyektdir. Ko’pincha shu obyektni "bo’lishi olmaslik " yoki uni "bo’lishdagi " adolatsizlik sababli nizoli va­ziyat vujudga keladi. Natijada ziddiyatga boruvchi tomonlar O’zla­rining manfaatlari yo’lida hal qiluvchi mavqeni egallashga urinadilar.
Nizoli vaziyatning tashqi unsurlari ham mavjud. Bular quyidagilardir:

5. 
   haddan tashqari hissiyotga berilish;
   
6. 
   fikrini aniq izhor eta olmaslik;
   
7. 
   bir-birini tushunishini xohlamaslik;
   
8. 
   asosga ega bo’lmagan noshukurlik va hokazo.
   

3. Ishlab chiqarishdagi nizolarning oldini olish va bartaraf etish.
Nizoli vaziyatlarni boshqarishning bir qator samarali usullari mavjud. Ularni quyidagi ikki yirik guruhga bo’lish mumkin.