1. Oliy moliyaviy hisoblashlarni va taqribiy hisoblashlar

Ma’ruza 
 
MOLIYA BOZORI STATISTIKASI 
REJA:
 
1 
Oliy moliyaviy hisoblashlarni va taqribiy hisoblashlar 
• Oddiy foizlar; 
• murakkab foizlar; 
• diskontlash;
2 
Moliyaviy renta (annuitet) 

---

Yuqorida ta’kidlanganidek, qarz muddati har xil bo’lishi mumkin. Agar qarz 
muddati 1 yildan kam bo’lsa, yuqorida keltirilgan formulaga qisman o’zgarish 
kiritamiz va S-ni quyidagiga hisoblaymiz: 
 
 
 
 
 
(2) 
bu erda: d - qarz kunlar soni; k - yildagi kunlar soni. 
Amaliyotda foiz yozish davrlari har xil bo’lishi mumkin. Agarda, n
1
, n
2
, .... n
n
foiz yozish davrlarida i
1
, i
2
, ... i
n
stavkalari qo’llanilsa, oxirgi summa quyidagi 
formula bilan hisoblaniladi: 
(3) 
Moliyaviy hisoblarda foizlar stavkasi yuqorida ta’kidlaganimizdek oddiy va 
hisob (uchet) stavkalariga bo’linadi. Hozirgacha bajargan hamma hisob-kitoblar 
oddiy stavkalarda bajarildi. Bu usul dekursiv metod deyiladi, uning mazmuni va 
mohiyati shundaki, foizlar davr oxirida boshlang’ich summaga qo’shiladi yoki 
beriladi. Hisob stavkasida esa foizlar kredit beriladigan paytda hisoblanib va olib 
qolinadi. Bu usul antisipativ metod deyiladi. 
Oshgan qiymat (S) summasi hisob stavkasi bo’yicha quyidagi formula bilan 
aniqlanadi: 
S
P
dn
=
−
(
)
1
1
 yoki S
P +
dn
=
−

(
)
1
1
1

(4) 
Moliyaviy hisoblarda hamma narsa tayyor holda berilmaydi. Shuning uchun 
ham yuqorida keltirilgan (1, 2, 3, 4) formulalar asosida noma’lum xadlarni aniqlash 
mumkin. Masalan, davr uzunligini: 
n
s
p
p
i
=
−
 ;
; n
s
p
p
i
=
−
 va h.k.