1 ОЌу жўмысы баєдарламасы

“Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті” коммерциялық емес акционерлік қоғамы

Физика кафедрасы

«Физика I» пәні бойынша

Зертханалық сабақтарға арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
Барлық мамандықтар үшін
Дайындаған:
Туребаева Г.Б.

2023

№ 10 зертханалық жұмыс
Еркін түсу үдеуін анықтау


Кұрал жабдықтар: Арнайы құрылым, электромагнит - ЭМ, болат шар, секундомер.





Жұмыстың орындалу барысы:

1. 
   Электромагнитті 2 – 2,2 м. биіктікке бекіту керек
   
2. 
   Секундомерді рычагты баса отырып «0» нөлдік жағдайға қою керек.
   
3. 
   Магниттің тумблерін «қосылған» жағдайға қою керек.
   
4. 
   Болат шарды магнитке жабыстыру керек.
   
5. 
   Секундомерді, магниттің тумблерін «қосылған» жағдайға қою керек.
   
6. 
   Электромагниттің тумблерін тоқтан айырғанда, секундомер тоқтайды
   
7. 
   Шардың түсу уақытын кестеге енгізу керек.
   
8. 
   Тәжірибені 10 рет қайталау керек.
   

9. Еркін түсу үдеуін мына формула бойынша анықтаңыздар:
.
10. - ның орташа арифметикалық мәнін анықтаңыздар
.
11. Еркін түсу үдеуінің орташа квадраттық қателігінің орташа арифметикалық мәнін табыңыздар.
.
12. Еркін түсу үдеуінің орташа арифметикалық мәнінің сенімді интевалын есептеңіздер.
,
мұндағы коэффициенті және үшін кестеден алу керек.

9. 
   Кестені толтырыңыздар.
   

№
1.	2	0.66
2.		0.64
3		0.63
4		0.65
5		0.63
6		0.66
7		0.65
8		0.64
9		0.63
10		0.65

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Еркін түсу қандай қозғалысқа жатады және неге байланысты.
   
2. 
   Үдеу дегеніміз не?
   
3. 
   Ньютонның бүкіл әлемдік тартылыс заңын жаз.
   
4. 
   Ауырлық күші.
   
5. 
   Салмақ деген не?
   
6. 
   Ньютонның 1,2,3 заңдар,
   
7. 
   Дененің импульсы
   
8. 
   Салмақсыздық, асқын салмақ деген не?
   
9. 
   Дененің салмағы мен гравитациялық тартылыс күшінің айырмашылығы неде?
   

Р=0,95 ықтималдығы үшін Стьюдент коэффициенттері кестесі
n өлшем саны	Стьюдент коэффициенті tp.n.
2	12,71
3	4,30
4	3,18
5	2,78
6	2,57
7	2,45
8	2,36
9	2,31
10	2,26

№18 зертханалық жұмыс
Клемент-Дезорма әдісімен меншікті жылу сыйымдылықтарының қатынасын анықтау"



Н – насос, А – сосуд, М – водяной манометр, К₁ – кран (зажим),
К₂ – пробка.


Жұмыстың орындалу тәртібі:

1. К₁ қысқышты ашып насос жәрдемімен ыдысқа ептеп ауа сығылып енгізіледі.

Манометрдегі судың деңгейлерінің айырмасы 25-30 см. жеткенде К₁ қысқыш жабылады.
2. 2-3 минуттан кейін ыдыс ішіндегі ауаның температурасы біраз төмендеп бөлмедегі температурамен теңескен жағдайда, h₁ өлшейді.
3. К₂ тығынын шапшаң ашып жабады.
Бірнеше минут өткеннен кейін манометрдегі судың
деңгейлерінің айырмасы тұрақталған жағдайда, h₂ өлшейді.
4. Өрнек арқылы , , -ны есептеп шығарады.
, , .
Тәжірибені 7-рет қайталап, табылған шамаларды таблицаға жазу керек.

№	h 1	h2	h1 - h 2			S
1	31,5	6,5
2	31	7
3	30	6,8
4	30,5	6
5	32	7,5
6	32,5	8
7	33	8,5

Бақылау сұрақтары:
1.Дененің жылу сыйымдылығы, меншікті жылу сыйымдылығы, мольдік жылу сыйымдылығы дегеніміз не?
2.Термодинамиканың бірінші заңы қалай тұжырымдалады?
3.Қандай процесті адиабаталық деп атайды? Пуассон формуласын жазыңыз.
4.Термодинамиканың бірінші заңын әр түрлі изопроцестер /изотермиялық, изобаралық, изохоралық және адиабаталық/ үшін жазыңыз.
5. С_р және С_v арасындағы байланыс.
6. Изотермиялық және адиабаталық процестер үшін дененің жылу сыйымдылығын жазыңыз.
7. /24/-ші өрнекті қорытып шығар.
8. Ауаны идеал газ деп есептеп С_р және С_v мәнін жазыңыз, -ның мәнін табыңыз.

Таблица значений коэффициентов Стьюдента для вероятности Р=0,95
Число измерений n	Коэффициент Стьюдента t p.n.
2	12,71
3	4,30
4	3,18
5	2,78
6	2,57
7	2,45
8	2,36
9	2,31
10	2,26

№ 40 - зертханалық жұмыс

«Конденсатор сыйымдылығын анықтау».


Қажетті құралдар: mA - миллиамперметр, V - вольтметр, С – зерттелетін конденсатор,
R - реостат.

1-сурет

1. Схема бойынша электр тізбегін жалғау (1-сурет).

2. Реостаттың қозғағышын «min»-ге қою.
3. а-в тармағын схеманың C₁ конденсатормен қос.
4. ~36 В тоқ көзін қос.
5. Реостаттың қозғағышымен әртүрлі (еркін мән) R мән бере отырып
(6 түрлі мән алу), кестеге сәйкес U_эф кернеудің мүмкін мәндерін (вольтметр көрсетуін) және ток күші I_эф (миллиамперметр көрсетуін) жазу керек.
6. Алынған мәндерді пайдалана отырып, мына формула бойынша конденсатор сыйымдылығын есептеп шығару керек:
, мұндағы .
7. орташа мәнін, орташа квадраттық қателігін , және сенім интервалын мына формула бойынша табу керек: , , ,
мұндағы, n – өлшем саны.
t_P,n - Стьюдент коэффициенті.
8. а-в тармағын схеманың С₂ конденсатормен қос және 4-7 пункттерін қайталау керек.
9. C₁ және С₂ конденсаторларын тізбектей қосу керек (2-суретті қара) және 3-7 пункттерін қайталау керек..

2-сурет

10. C₁ және С₂ параллель жалғап (3-суретті қара) және 3-7 пункттерін қайталау керек.

.

3-сурет
11. Барлық алынған өлшемдердің нәтижелерін және есептеулерді 1-кестеге жазу керек:
1-кесте

	№ р/с	Iэф, mА	Uэф, В	С, ·10^-6Ф	, ·10^-6Ф	, ·10^-6Ф	, ·10^-6Ф
1-конденсатор C1	1.	31	20,8
	2.	27	18
	3.	36	24,4
2-конденсатор С2	1.	12,5	17,2
	2.	17,5	26,4
	3.	25,5	38,8
Тізбектей қосу.	1.	12	24
	2.	10	20
	3.	13,5	28,4
Параллель қосу	1.	31	14,4
	2.	40	18,4
	3.	27	12

12.Алынған C₁ және С₂ конденсаторларының сыйымдылықтарын формула бойынша алынған шамаларымен салыстыру керек:
А) - тізбектей қосу,
Б) - параллель қосу.
13. Жұмыс аяқталған соң схеманы тоқтан ажырату керек.