1. O‘zbek adabiy tili va uning tarixiy bosqichlari. O‘zbek adabiy tili haqida

2.Fe’ldan sifat yasovchi qo’shimchalar

-gir -g’ir -kir -qir -qur		sezgir olg’ir keskir topqir uchqur			-kun -qin -g’in -g’un -qun				tushkun sotqin so’lg’in tuyg’un tutqun
-choq -chak -chiq		quvonchoq,erinchoq kuyunchak sirpanchiq			-k -ik -uk				chirik teshik suzuk
-q -uq -iq		tarqoq yumuq so’niq, tiniq			-qoq -g’oq				yopishqoq toyg’oq
-qi		vaysaqi			-oq				qo’rqoq
-ag’on		topag’on			-mon				toparmon (odam)
-ma		qovurma (sho’rva)			-(a)rli				ishonarli
-ch		tinch			-g’ich				yuvg’ich
-ong’ich		tishlong’ich			-ovuch				iskovuch
-mas		ishyoqmas			-(i)ndi				asrandi (bola)
-a		ko’tara (savdo)			-msiq				achimsiq
3. Sifat, ravish, taqlid so’zlardan sifat yasovchi qo’shimchalar
-gi			bugungi,			no-					noma’qul
-lom			sog’lom			-ildoq					shiqildoq

Sifat yasovchi qo’shimchalar
Sifat yasovchilar so’z yasovchi qolipida quyidagi tarkibda joylashadi:
Asos (ot, sifat, fe’l, ravish, taqlid) + sifat yasovchi + lug’aviy shakl (-gina,- kina, -qina, -roq, -mtir, -imtir, -ish) = yasama sifat.
Quyidagi so’zlarni namunadagidek yozing.
Namuna: kuch+li+roq - asos (ot) +sifat yasovchi + lug’aviy shakl (qiyosiy daraja shakli) = 3 morfema, yasama sifat.
Jizzakiroq, serhosil-ku, havoyiroq, sezgirroq, iliqroq, qarimsiq, bijildoqroq, achimsiq, ko’tara (savdo), noma’lum, teshik, kechagi, dastlabki, erkin, g’amxo’r, devonavor, bilag’on, sayroqi, ozg’in, asrandi, qizg’anchiq, qoloq, kechagi, likildoq, fidoyi, aybdor, maymunsimon, ig’vogar, tinch, tirishqoq, muzdek, gapdon, o’tmas, tuzuk, sog’lom, bahorgi, ishchan, badavlat, zulmkor, devoriy, o’tkir, hurkovuch.
Fe’l yasovchi qo’shimchalar

Qo’shimcha	misollar	Qo’shimcha	misollar
-la	boshla, ko’kla, tezlamoq, pichirla, sizlamoq,behlamoq	-lan -lash	kalovlandi, jilovlandi, o’rtoqlashdi
-illa	piqillamoq	-ira	gurkiradi,hilpiradi
-a	qiyna	-sira -sa	sizsira, talmovsiramoq, suvsa
-(a)r	qizar, tunar	-(a)y	sarg’ay
-(i)k -(i)q	toliqmoq, birikmoq	-(i,o)t	uyg’ot, bo’shat, berkit
-i	toyimoq, tinchi	-ir	gapir, tufur

Shaxs- son qo’shimchalari(tuslovchilar)
I guruh tuslovchilari
Bor+di+m - asos+zamon+I-shaxs birlik (sintaktik. shakl hosil qiluvchi);
Bor+di+ng - asos+zamon+II-shaxs birlik (sintaktik. shakl hosil qiluvchi);
Bor+di - asos+zamon
Bor+di+k - asos+zamon+I-shaxs ko’plik (sintaktik. shakl hosil qiluvchi);
Bor+di+ngiz - asos+zamon+ II-shaxs ko’plik (sintaktik. shakl hosil qiluvchi);
Bor+dilar - asos+ (tuslovchi+zamon)
II guruh tuslovchilari
Bor+a+man - asos+zamon+I-shaxs birlik (sintaktik)
Bor+a+san - asos+zamon+II-shaxs birlik (sintaktik)
Bor+adi - asos+zamon
Bor+a+miz - asos+zamon+I-shaxs ko’plik (sintaktik)
Bor+a+siz - asos+zamon+II-shaxs ko’plik (sintaktik)
Bor+adilar - asos+zamon+ III-shaxs ko’plik
III guruh tuslovchilari
Bor+ay - asos (fe’l)+I-shaxs birlik (mayl qo’shimchasi)
Bor+gin - asos+ II-shaxs birlik (mayl qo’shimchasi)
Bor+sin - asos+ III-shaxs birlik (mayl qo’shimchasi)
Bor+aylik - asos+ I-shaxs ko’plik (mayl qo’shimchasi)
Bor+ingiz - asos+II-shaxs ko’plik (mayl qo’shimchasi)
Bor+ sinlar - asos+III-shaxs ko’plik (mayl qo’shimchasi)
Fe’l yasovchilar so’z yasalishi qolipida quyidagi tartibda joylashadi:
Asos (ot, sifat, son, olmosh, undov, taqlid, modal) + fe’l yasovchi + lug’aviy shakl +sintaktik shakl hosil qiluvchi = yasama fe’l.
Quyidagi so’zlarni namunadagidek tahlil qiling.
Namuna: ish+la+di+k - asos (ot) +fe’l yasovchi + zamon (lug’aviy shakl) + I-shaxs ko’plik (sintaktik shakl hosil qiluvchi) = yasama fe’l, 4 morfema.
Oq-la-di-ngiz - asos (sifat) +fe’l yasovchi + zamon (lug’aviy shakl) +II-shaxs ko’plik (sintaktik shakl hosil qiluvchi) = yasama fe’l, 4 morfema.
Sekinlayapti, shivirlagansiz, chuhlamoqdasiz, senlayapti, chirqillayapti, tunamoqchiman, bo’shayapman, o’ynamoqdasiz, qiziqyapti, qisqargan, ko’karmoqda, birikmoqchi, yo’liqqan, boyidik, tinchidingiz, faxrlandim, ikkilanyapman, ko’maklashdingiz, suhbatlashmoqda, yarqiradi, sensirayapman, suvsadim, qoraygan, kuchayadi, yo’qotdim, to’latdingiz, berkitmoqchi, gapirmadim, tupurmagansiz.