Xususiyati
1
|
-a I
|
bura
|
ma’noni kuchaytiradi
|
2
|
-a II
|
qoqila-qoqila
|
ravishdosh shaklini yasaydi
|
3
|
-ajak
|
bo’lajak
|
sifatdosh shaklini yasaydi
|
4
|
-ala
|
beshala, ikkalasi
|
jamlovchi son shaklini yasaydi
|
5
|
-alak
|
do’ngalak
|
kichraytirish ma’nosini hosil qiladi
|
6
|
alla-
|
allanarsa
|
gumon olmoshini yasaydi
|
7
|
-asi
|
kelasi (yil)
|
sifatdosh shaklini yasaydi
|
8
|
-b yoki -ib
|
yozib, kelib
|
ravishdosh shaklini yasaydi
|
9
|
-gan, -kan, -qan
|
kelgan, chekkan, boqqan
|
fe’lning o’tgan zamon sifatdoshi shklini hosil qiladi
|
10
|
-gaz, -kaz, -qaz, giz, -qiz
|
yurgiz, yutqaz, o’tkaz, yotqiz, bitkaz
|
orttirma daraja shaklini yasaydi
|
11
|
-gani, -kani, -qani
|
yozgani, tukkani, boqqani
|
kelasi zamon maqsad ma’nosidagi ravishdosh shaklini hosil qiladi
|
12
|
-gancha
|
chopgancha, halloslagancha
|
holat yoki payt ravishdoshlarini hosil qiladi
|
13
|
-gach, -kach, -qach
|
borgach, o’qimagach, yoqqach
|
payt yoki sabab ravishdoshlarini yasash uchun xizmat qiladi
|
14
|
-gi I
|
o’qigim keldi
|
egalik qo’shimchalari bilan birgalikda xohish, istak ma’nosini ifodalaydi
|
15
|
-gi (-g’i)II
|
yurgisi bor, to’zg’imoq
|
fe’lga qo’shilib, takroriylik, davomlilik ma’nolarini ifodalaydi
|
16
|
-giz, -iz, kaz, -qaz, g’az, -g’iz
|
to’lg’izmoq, botqizmoq, borgizmoq, ketqazmoq,
|
fe’llardagi orttirma nisbatni hosil qiladi
|
17
|
-gil, -gin
|
ketgin, yurgil
|
fe’llardagi buyruq-istak maylini hosil qiladi
|
18
|
-gina, -kina, -qina
|
bolaginam, do’mboqqina, durustgina, popukdekkina
|
a)otlardagi erkalsh-kichraytirish, achinish ma’nosini ifodalaydi;
b)sifatlardagi ozaytirma darajani hosil qiladi
|
19
|
-guncha, -quncha, - kuncha
|
ochguncha, chekkuncha, chiqquncha
|
payt ravishdoshlarini hosil qiladi
|
20
|
-gur
|
Qurmagur
|
fe’llardagi istak ma’nosini ifodalaydi
|
21
|
-gusi (-g’usi)
|
kelgusi, bo’lg’usi
|
eskirgan qo’shimcha bo’lib, kelasi zamon sifatdoshini hosil qiladi
|
22
|
-di
|
o’qidi
|
yaqin o’tgan zamon fe’lini hosil qiladi
|
23
|
-dir I
|
Vatan yagonadir, vatan bittadir
|
kesimlik qo’shimchasi, ya’ni ot-kesimni ega bilan bog’lovchi vosita (bog’lamaning bir turi)
|
24
|
-dir II
|
qaysidir, kimdir
|
gumon olmoshini hosil qiladi
|
25
|
-dir III yoki -tir
|
tuzdir, chizdir, ottir, orttir
|
orttirma daraja hosil qiluvchi qo’shimcha
|
26
|
-digan
|
boradigan
|
kelasi zamon sifatdoshini hosil qiladi
|
27
|
-yotgan
|
kutayotgan
|
sifatdosh shaklini hosil qiladi
|
28
|
-yotir
|
kelayotir
|
hozirgi zamon davom fe’lini hosil qiladi
|
29
|
-jon
|
Murodjon
|
otlardagi hurmat ma’nosini hosil qiladi
|
30
|
-i
|
qurimoq
|
fe’llardagi ma’noni kuchaytiruvchi qo’shimcha
|
31
|
-b, (-ib)
|
kelib, to’qib
|
holat ravishdoshlarini hosil qiladi
|
32
|
-imtir yoki -mtir
|
oqimtir, ko’kimtir, qoramtir
|
sifatlardagi ozaytirma darajani hosil qiladi
|
33
|
-in, -n
|
yuvinmoq , qilindi
|
o’zlik yoki majhul nisbat yasovchi qo’shimcha
|
34
|
-in II
|
yozayin
|
fe’llardagi ma’noni kuchaytiruvchi qo’shimcha
|
35
|
-inchi yoki -nchi
|
birinchi, yettinchi
|
tartib son yasovchi qo’shimcha
|
36
|
-ir
|
oshirmoq
|
fe’llardagi orttirma nisbat qo’shimchasi
|
37
|
-ish yoki
-sh I
|
yurish, yozish
|
fe’llarning harakat nomi shaklini yasovchi qo’shimcha
|
38
|
-ish yoki
-sh II
|
kelishdi, o’qishmoqda
|
fe’lning birgalik nisbat qo’shimchasi
|
39
|
-ish III
|
oqish
|
sifatlardagi ozaytirma daraja hosil qiluvchi qo’shimcha
|
40
|
-ish IV
|
yorishdi
|
kuchsiz harakatni ifodalaydi
|
41
|
-iq
|
yo’liqmoq,
|
fe’lning o’zlik nisbatini hosil qiladi
|
42
|
-y I
|
ishlay boshladi
|
ravishdosh hosil qiluvchi qo’shimcha
|
43
|
-y yoki
-ay II
|
o’lay desa, kulay deydi; tikay, yozay
|
fe’lning buyruq-istak mayli shaklini yasaydi
|
44
|
-ka
|
iskadi
|
fe’lning kuchaytirma shaklini hosil qiladi
|
45
|
-l yoki-il
|
va’z o’qildi
|
fe’lning o’zlik yoki majhul darajasini hosil qiladi
|
46
|
-la
|
savala, quvla
|
fe’llarning kuchaytirish shaklini yasaydi
|
47
|
-lar I
|
xonalar
|
ko’plik ma’nosini hosil qiladi
|
48
|
-lar II
|
dadamlar
|
hurmat ma’nosini hosil qiladi
|
49
|
-lik
|
gapirmoqlik
|
harakat nomiga qo’shilib, ma’noni kuchaytiradi
|
50
|
-loq yoki -aloq
|
qizaloq, bo’taloq
|
kichraytirish va erkalash ma’nosini hosil qiladi
|
51
|
-ma
|
borma, yozma
|
fe’lning bo’lishsiz shaklini hosil qiladi
|
52
|
-mish
|
bormish, yozmish
|
eskirgan shakl bo’lib, o’tgan zamon sifatdoshini hosil qilgan
|
53
|
-moq
|
o’qimoq, kelmoq
|
harakat nomini hosil qiladi
|
54
|
-moqda
|
o’qimoqda, bormoqda
|
hozirgi zamon davom fe’lini hosil qiladi
|
55
|
-moqchi
|
bormoqchi
|
kelaqsi zamon maqsad fe’llarini yasaydi
|
56
|
-niki
|
seniki, kutubxonaniki
|
qarashlilik shaklini hosil qiladi
|
57
|
-ov
|
uchov, ikkov
|
jamlovchi son hosil qiluvchi qo’shimcha
|
58
|
-ovlon
|
oltovlon
|
xuddi shunday jamlovchi sonlarni yasaydi
|
59
|
--oy
|
Diloromoy, Go’zaloy
|
ayol ismlariga qo’shiladi va erkalash-hurmatlash ma’nolarini ifodalaydi
|
60
|
-on
|
ko’ribon, olibon
|
eskirgan qo’shimcha bo’lib, ravishdosh shaklini hosil qilgan
|
61
|
--roq
|
uzunroq, kichikroq
|
sifatlarning qiyosiy daraja shaklini hosil qiladi
|
62
|
--r yoki -ar
|
kelar, yozar
|
kelasi zamon sifatdoshini yasaydi
|
63
|
--sa
|
o’qisa
|
fe’llardagi shart mayli shaklini hosil qiladi
|
64
|
-sin
|
kelsin
|
fe’llardagi buyruq-istak maylini yasaydi
|
65
|
-t
|
qizit
|
fe’llardagi orttirma nisbatni hosil qiladi
|
66
|
-ta
|
bitta, yigirmata
|
dona son shaklini hosil qiladi
|
67
|
-tacha
|
sakkiztacha, yigirmatacha
|
chama son shaklini hosil qiladi
|
68
|
-uv
|
oluv, o’quv
|
fe’lning harakat nomi shaklini hosil qiladi
|
69
|
--xon
|
Nasibaxon
|
odam ismlariga qo’shilib, hurmat ma’nosini hosil qiladi
|
70
|
-chak
|
belanchak, tugunchak
|
otlardagi kichraytirish ma’nosini ifodalaydi
|
71
|
--cha
|
qizcha, sandiqcha
|
otlardagi kichraytirish-erkalash ma’nosini ifodalaydi
|
72
|
--choq
|
ovunchoq, qo’zichoq
|
otlardagi kichraytirish-erkalash ma’nosini ifodalaydi
|
73
|
--yap
|
o’qiyapman
|
hozirgi zamon davom fe’lini hosil qiladi
|
