1 O‘zbekiston iqtisodiyotini yanada diversifikatsiya qilish hamda uning raqobatbordoshligini mustahkamlash yo‘llari va choralari

3.4 Ko'rsatkichlar tizimi

ijtimoiy-iqtisodiy samaradorlik

qurilish ishlab chiqarishini intensivlashtirish

Ushbu tizimga, avvalo, intensivlashtirish omillarining butun majmuasining ijtimoiy-iqtisodiy samaradorligini aks ettiruvchi ko'rsatkichlarni kiritish maqsadga muvofiqdir. Bularga, bizning fikrimizcha, quyidagilar kiradi: talab qilinadigan mahsulotning ma'lum bir tashkilotda yaratilgan mutlaq qiymati; qurilish-montaj tashkilotining bitta xodimiga to'g'ri keladigan ish haqi fondidan va maxsus bonus mablag'laridan ish haqi miqdori; qurilish-montaj tashkilotlarida ishchilarning hozirgi ehtiyojlarini qondirish uchun foydalaniladigan qismda moddiy rag'batlantirish fondining, ijtimoiy-madaniy tadbirlar va uy-joy qurilishi fondining hajmi; tashkilotning bitta xodimiga to'g'ri keladigan foyda miqdori; foydadan ajratmalar hisobiga shakllanadigan qismda moddiy rag'batlantirish fondidan bonusli to'lovlar miqdori; xodimlarning kasbiy, texnik va madaniy darajasining o'sishi; uchun xarajatlar uy-joy qurilishi, ushbu tashkilotning bitta xodimiga to'g'ri keladigan iqtisodiy rag'batlantirish mablag'lari hisobidan qurilish tashkiloti tomonidan amalga oshiriladigan ijtimoiy, madaniy va ko'ngilochar tadbirlar; qo'l mehnati ulushi; intizom holati; xodimlarning mehnat faoliyati darajasi; mahsulot sifati; mehnat sharoitlarining holati (kasallanish, shikastlanishlar va boshqalar ko'rsatkichlari orqali); ushbu qurilish tashkiloti ishchilarini uy-joy, bolalar bilan ta'minlash darajasi maktabgacha tarbiya muassasalari, qurilish-montaj tashkiloti mablag'lari hisobiga qurilgan pioner lagerlari, poliklinikalar; xodimlar almashinuvi darajasi, ma'lum bir qurilish-montaj tashkiloti xodimlarining teatrlarga, kutubxonalarga, ko'rgazmalarga va hokazolarga yiliga tashriflari soni.

Xulosa

Iqtisodiy rivojlanishning yangi sifati birinchi navbatda ijtimoiy ishlab chiqarish samaradorligining oshishida namoyon bo'ladi: milliy daromad birligiga mehnat va ishlab chiqarish vositalarining narxi kamayadi. Barcha iqtisodiy rivojlanish sezilarli darajada yaxshilanmoqda, ilmiy-texnik daraja va mahsulotlar sifati muttasil oshib bormoqda. Bu ishlab chiqarishning yuqori texnologik uslubiga o'tishning bevosita natijasidir.

Yangisi milliy iqtisodiyotning zamonaviy tuzilishini yaratishda namoyon bo'ladi. Ishlab chiqarishning umumiy hajmida bilim talab qiladigan tarmoqlarning ulushi ortib bormoqda. Bunga asbobsozlik, kompyuter ishlab chiqarishi, elektrotexnika sanoati, atom energetikasi, sintetik qatronlar, plastmassalar ishlab chiqarish, ilg'or konstruktiv materiallar va boshqa ilmiy-texnika inqilobining yutuqlaridan foydalanadigan sanoat tarmoqlari kiradi.

Shuningdek, biz taraqqiyotni oraliq mahsulot ulushi kamayib borishi va shunga mos ravishda yakuniy mahsulot ulushi iste'molga ketishi bilan ham ko'rmoqdamiz. Ushbu tarkibiy o'zgarish har bir mahsulotni yaratishda xom ashyo, materiallar va energiyadan tejamli foydalanish natijasidir.

Kengaytirilgan takror ishlab chiqarishni takomillashtirishga milliy daromad tarkibida iste'mol mahsulotlarining ulushi yig'ish uchun ishlatiladigan ishlab chiqarish vositalariga nisbatan ko'payganda erishiladi. Natijada, aholining turmush darajasi va sifati ko'tariladi, iqtisodiy rivojlanishning ijtimoiy samaradorligi o'sadi.

Iqtisodiy rivojlanishning yangi sifati bilan takror ishlab chiqarish nisbati sezilarli darajada o'zgaradi. Ishlab chiqarish vositalarini ishlab chiqarish nisbatan sekin o'sib boradi va aksincha, iste'mol tovarlari ishlab chiqarishni jadallashtirish tendentsiyasi mavjud.

Iqtisodiy rivojlanishning yangi sifatiga o'tish hayot sifati kontseptsiyasi va mezonlarini qayta ko'rib chiqish bilan birga keladi.

Odamlarning hayot sifatini endi nafaqat moddiy farovonlikni ta'minlash bilan kamaytirish mumkin emas. Inson ehtiyojlari darajasining ko'tarilishi davlat xizmatlari (ta'lim, sog'liqni saqlash va boshqalar) sifatini yaxshilash va atrof-muhit (biosferaning ifloslanish darajasini pasaytirish, xavfli texnologiyalarni yo'q qilish va h.k.), bo'sh vaqtni ko'paytirish, yuqori darajadagi ehtiyojlarni qondirish darajasini oshirish ( o'z-o'zini rivojlantirishda, mazmunli muloqotda, ijodiy ishda). Shu bilan birga, makroiqtisodiyotning iqtisodiy o'sishi tsivilizatsiya taraqqiyotining moddiy asosi bo'lgan va shunday bo'lib qolmoqda.