1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi buxoro davlat universiteti

Bilimlar bazasida bilimlarni tashkil qilish 
Bilimlarni tashkil qilish ostida bilimlarni tarkiblashtirish tushuniladi. 
Bilimlar kuyidagiga tashkil kilinishlari mumkin: 
1. Bilimlarni takdim etish darajasi va detallik darajasi buyicha tashkil qilish. 
2. Bilimlarni tizimning ishchi xotirasida tashkil qilish. 
3. Bilimlarni BBda tashkil qilish. 
Takdim etish darajasi kuyidagicha bulishi mumkin: nolli daraja - u 
tizimning predmetli soxa xakidagi bilimlariga ega; birinchi daraja - meto 
bilimlarga, ya‘ni nolli darajadagi bilimlar tizimning ichki dunesida kanday 
berilganligi xakidagi bilimlarga ega; ikkinchi daraja birinchi darajadagi bilimlar 
xakidagi ma‘lumotlarga, ya‘ni birinchi darajaning bazaviy tushunchalarini berilishi 
xakidagi bilimlarga ega. 
Bilimlar 
Интерпретацияланмаган 
Interpretatsiyalangan 
Qo`llabquvvatlovchi 
Yordamchi 
Metobilimlar 
Predmetli 
Simanti
k 
biliml ar
Texnologi
k bilimlar 
Dialog 
haqidag
i 
biliml ar
Til 
haqidag
i 
biliml ar
Такдим 
этиш 
хакидаги 
билимларле
ниях 
Boshqaruv
chilar 
Shaxsan 
predmetli 
lar 
Bayon 
qiluvch
ilar 
Fokuslovchi 
Dalillar 
Operatsio
n bilimlar 
Xal qiluvchi 
bilimlar 

---

29 
Detallik darajasi bilimlarni tafsilotlarni xar xil darajasi bilan kurib 
chikishga imkon beradi, asosan detallikning uchta darajasi ajratiladi. 
1. Bilimlarni umumiy tashkil qilish buyicha. 
2. Bilimlarni mantikiy tashkil qilish buyicha. 
3. Bilimlarni jismoniy tashkil qilish buyicha. 
Intellekt tizimning ishchi xotirasida ayrim ma‘lumotlar saklanadi. Intellekt 
tizimlarning ishchi xotirasida mavjud bulgan ma‘lumotlar ajratilgan yeki 
boglangan sifatida kurib chikiladi. Birinchi xolda ishchi xotira kupgina oddiy 
elementlardan, ikkinchisida bitta yeki bir necha murakkab elementlardan tashkil 
topadi. Oddiyrok xolda bu konstantalar yeki uzgaruvchanlar. Bu yerda ba‘zi bir 
ob‘ektning ta‘riflari uzgaruvchan buladi. Vaktning ushbu paytidagi tegishli 
ta‘riflarning ma‘nosi esa - konstantalar buladi. Murakkab elementlardan tashkil 
topgan ishchi xotira uchun ayrim elementlar urtasidagi aloka semantik 
munosabatlar kurinishida yakkol kursatilgan. Ammo BBdagi predmetli va 
boshkaruvchi bilimlarni tashkil qilish masalalarini kurib chikish eng muxim buladi. 
Bunga bir kator sabablar kumaklashadi: 
1. CHunki bu BBdagi axamiyati va xajmi buyicha asosiy bilimlar. 
2. Bu bilimlar intellekt tizim ishining sifati va samaradorligiga eng katta 
ta‘sir kursatadilar. 
3. Interpretatsiyalanmaydigan bilimlarni tashkil qilish masalalari ularni 
ishlab chikish oddiyligi tufayli murakkab emas. 
BB tizimi shunday tashkil kilinishi kerakki, kerakli paytda zarur, ya‘ni 
relevantli bilimlarni belgilash va foydalanish mumkin bulsin. Buning uchun 
bilimlarni tashkil qilishning uchta jixatini ajratish mumkin. 
1. Bilimlarni boglanganligi. 
2. Bilimlarga kirish mexanizmi. 
3. Takkoslash usuli.