1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi buxoro davlat universiteti

Inson 
Bola 
O`quvchi 
АКО 
biladi 
АКО 
O`qiydi 
АКО 
Yoshi 
Bo`yi 
Sut 
emizuvchi 
Fikr yuritish 
Inson 
0 - 16 yosh 
Bola 
Maktabda 

---

38 
Misol uchun ―Ukuvchilar shirinlikni yaxshi kuradilarmi?‖ degan savolga: 
―Xa‖ deb javob berish kerak, chunki bu xususiyatga ―bola‖ freymida kursatilgan 
barcha bolalar ega. Xususiyatlarni meros olish kisman bulishi mumkin, ya‘ni, 
ukuvchilar uchun yeki ―bola‖ freymidan meros kilib olinmaydi, chunki uzining 
shaxsiy freymida xam yakkol kursatilgan. 
Bilimlarni takdim etish modellar sifatida freymlarning asosiy afzalliklari 
inson xotirasini tashkil qilishning konseptual asosini aks ettirish kobiliyati, xamda 
uning egiluvchanligi va kurgazmaligidir. 
Maxsulotli modellar 
An‘anaviy dasturlashda, agar i-buyruk kanoatlangan buyrugi bulmasa, undan 
keyin i + 1 buyrugi keladi. Dasturlashning bunday usuli ishlab chikishning 
izchilligi ishlab chikiluvchi ma‘lumotlarga kamrok boglik bulgan xollarda 
kulaydir. 
Aks xolda dasturni namunalar tomonidan boshkariladigan boglik 
modullarining majmuasi sifatida kurib chikish yaxshirokdir. Bunday dastur 
taxlilning xar bir kadamida ushbu vaziyatning ishlab chikish uchun kanday modul 
tugri kelishini belgilaydi. Namuna tomonidan boshkariladigan modul tadkikot 
mexanizmidan yeki bir necha tuzilmalarni zamolashtirishdan iborat buladi. Xar bir 
bunday modul ayrim maxsulotli koidani bajaradi. Bunda boshkaruv vazifalarini 

---

39 
interpritator bajaradi. Bilimlarni takdim etish nuktai nazaridan namunalar 
tomonidan boshkariladigan moduldan foydalanishdagi yendoshish kuyidagi 
xususiyatlar bilan ta‘riflanadi. 
1. Bilimlar bazasida saklanayetgan doimiy bilimlarni va ishchi xotiradan 
vaktincha bilimlarni taksimlash. 
2. Modullarning tarkibiy mustakilligi. 
3. Boshkaruv sxemalarni muammoli soxa xakidagi bilimlarga ega bulgan 
modullardan ajratish. 
Bu boshkaruvning xar xil sxemalarini kurib chikish va amalga 
oshirishga imkon beradi, tizimlar va bilimlarni zamonalashtiris hni 
osonlashtiradi. 
12-rasmda namunalar tomonidan boshkariladigan tizimlarning tasnifi 
berilgan. 

---

40 
Maxsulotli tizimlarning asosi koidalardan iborat, ularda takkoslash va 
boshkarish inetpritatorda kayd etilgan tizimning yakkol vazifalaridan buladi. 
Odatda maxsulotli tizimlar ostida ma‘lumotlar tomonidan boshkariladigan 
xulosalardan foydalanuvchi tizimlar tushuniladi. Maksadlar tomonidan 
boshkariladigan maxsulotli tizimlarda xarakatlar ma‘lumotlar (koidalar) xakidagi 
tasdiklar buladi, xulosa esa teskari yunalishda, ya‘ni isbotlanishi kerak bulgan 
tasdiklarda amalga oshiriladi. 
Bilimlarni maxsulotli koidalar kurinishida takdim etish kuyidagi 
afzalliklarga ega. 
1. Bilimlarni tashkil qilishning modulliligi. 
2. Koidalarning mustakilligi. 
3. Bilimlarni zamonalashtirishni oddiyligi va tabiiyligi. 
4. Boshkaruvchi bilimlarni predmetlidan ajratilganligi. 
5. Vazifalarning 
avtomatlashtirilgan 
yechimi 
uchun 
boshkaruvchi 
mexanizmlarni bir kator kullanishlar uchun imkoniyat yaratish. 
Ushbu mavzuda bilimlarni bilimlar bazasida takdim etishning asosiy 
modellari, ya‘ni mantikiy modellar, tarmokli, freymli va maxsulotli modellar kurib 
chikilgan. Modellarning xar bir turi uchun misollar ularning ta‘riflari bilan birga 
takdim etilgan.