demak, o’zining manfaatini xam amalga oshirgan bo’ladi. Banklar foiz siyosatini amalga
oshirishda omonatlar bo’yicha to’lanadigan foizni ularning o’zlari takdim etadigan ssudalaruchun oladigan ssuda foizidan pastroq qilib belgilaydi. Olingan va to’langan foizlarning
summalari urtasidagi farq banklarning foydasini tashkil etadi.
Tijorat banklari xar bir aniq kelishuvlarida foiz me’yorini xisoblaganda quyidagilar e’tiborga olinadi:
- ta’minlangan ssudalar bo’yicha eng kreditga layokatli mijozlar uchun aniq muddatga beriladigan bazaviy foiz stavkasining darajasini;
- xar bir aloxida kelishuvning shartlarini inobatga olgan xolda tavakkalchilik uchun qo’shimcha to’lov.
Foiz stavkasi jalb qilgan mablag’lar bo’yicha kelishilgan daromadlilik stavkasidir.
Amalda mablag’larni jalb qilish turlari qancha ko’p bo’lsa ularni foiz stavkasi turlari ham
ham shuncha ko’p bo’ladi. Misol, qarz oluvchi uy sotib olish maqsadida berib turilgan qarz
pul uchun mazkur zayom bo’yicha foiz stavkasi to’laydi, bu o’z navbatida qo’yilgan
mablag’(nakd, mulk va boshqalar) bo’yicha foiz stavkasi deb yuritiladi; a bankni firmadan
ushlayotgan stavkasi esa tijorat krediti bo’yicha foiz stvkasi deyiladi.
Foizlarni hisoblashda tartib bo’yicha diskret(diskret foizlari) usulida; bunda ham
hisoblash davrlari oy, chorak va yil sifatida qabul qilinadi. Arim hollar da har kunlik
hisoblash qo’llanilib, (misol, uzoq muddatli investitsiyalarni analiz qilish uchun)mijozlarga
ma’qul kelishi uchun ayrim hollar da foizni o’zluksiz hisoblash usuli qo’llaniladi.
Foiz stavkani son jihatdan moliyaviy tahlil etishda nafaqat qarz summasini ko’payish
quroli ko’rinishda, balki kengroq ma’noda bevosita mablag’larni bir egasidan boshqasiga
oqib o’tish va ko’payish orqali tijorat va moliyaviy faoliyatdan keladigan daromadlilik
Do'stlaringiz bilan baham: |
