1. O'zbekiston ta’lim tizimida Media savodxonlik va axborot madaniyati


Download 1.95 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/33
Sana21.02.2023
Hajmi1.95 Mb.
#1217438
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   33
Bog'liq
media




MEDIA 
1.O'zbekiston ta’lim tizimida Media savodxonlik va axborot madaniyati.
Media va axborot savodxonligi – bu ijodiy faoliyatida barcha zarur vostalardan 
foydalangan holda axborot va media mahsulotlaridan samarali olish, tahlil qilish 
tanqidiy baholash, talqin qilish, foydalanish,yaratish va tarqatish imkonini 
beradigan bilim, ko`nikma, 
munosabat
, malakal va amaliyotlar majmuidir.
Bugungi kunda dunyo ommaviy axborot vostalarida axborotni tanlash va to`g`ri 
baholash qobilyati dolzarb bo`lib qolmoqda. Media savodxonligi, media ta`limi, 
media madaniyat, soxta va tashviqot axborotlariga qarshilik ko`rsatish – bu kalit 
so`zlarning barcasi ikki kunlik seminar trennig mohiyatini aks ettiradi. 
“O`zbekiston ta`lim tizimiga media savodxonlik nima va ini maktabda qnday 
o`qitiish kerak?” mavzusidagi ushbu seminar trennig O`zbekiston Zamonaviy 
jurnalistikani rivojlantirish markazi, DW Akademiyasi va Germaniya tomoni 
hamkorligida tashkil etildi. Trennig jarayonida ishtirokchilar o`z tajrbalari bilan 
fikr almashib, “Adolat tili”, content, Vebler sxemasi kabi yangiliklarga, turli 
ma`lumot, usul va metodikalarga ega bo`lishdi. Xo`sh media savodxonlik nima? 
Nega bugun uning ahamiyati tobora ortib bormoqda? Axborot oqimining 
bir necha 
barobar tezlanishi
, ijobiy ma`lumotlar bilan zaruratini qo`yadi. An`anaviy tarzda 
media savodxonlik shaxsning aabiy sarlarni tahlil eta olish va sifatli matnlarni 
yaratishdan iborat bo`lgan. Media savodxon inson o`ziga bu axborotni kim va nima 
maqsadda yaratgan? Ushbu xabar nima uchun zarur? Degan savolni bera olish va 
to`g`ri xulosa chiqarishi, unga nisbatan tanqidy yondashishi lozim. Mazkur 
savollar nafaqat siz oilangiz davrasida televizor ko`rayotgan, mashinada radio 
eshitayotgan yoki internetdagi xabarlarni ko`rayotgan paytda berilishi, balki har 
qanday axbortni qabuul qilayotgan va unga baho berayotganda ham kerak.
Bugungi axboriy muhitni tushunishda media savodxonlik muhim ahamiyat kasb 
etadi. Xo`sh, media savodxonlik nima uchun kerak?
-Huquqiy demokratik jamiyatimizning to`laqonli, faol fuqarosi sifatida amalga 
oshirilayotgan islohotlar mazmun- mohiyatini tushumish;
-OAV orqali uzatilayotgan va qabul qilinayotgan kundalik axborotni saralash 
ko`nikmalarini shakllantirish;
-insonning visual obrazlar ta`siri ostida ijobiy yoki salbiy tomonga o`zgartirishlarni 
tahlil eta olish va visual xabarlar ostida beriladigan ko`rinmas ma1lumotlarni 
“o`qiy olish”;
-OAV orqali beriladian matn kommunikatsiyalar mohiyatini tahlil etish; 
Axborot 
qayerdan
, kim tomonidan v anima maqsadlarda uzatilyapti, kimning 
manfaatlarini o`zida aks ettirayapti, degan savollarga javob topa olish zarurdir. 
Media savodxonlik tushunchasi borasida turli fikrlar mavjud bo`lib, AQSHning
Jamiyat xususida xalqaro ensklopediyasida qayd etilishicha, “Media savodxonlik- 
inson jamiyatdagi fuqaro sifatidagi mas`uliyatini his qilgan holda faol savodli 



zamonaviy median ijtimoiy-madaniy va siyosiy mazmunini tushuna olishi 
demakdir”. Media savodxonlikning maqsadi har bir medianing ustuvorliklari va 
kamchiliklarini tushungan holda ular tomonidan tarqatilayotgan axborotni saralay 
bilish va zarurini qabul qilish ko`nikmalarini shakllantirish bo`lsa, asosiy vazifasi 
insonlar tomonidan iste`mol qilinadigan har qanday axborotning manipulyativ 
kuchuni anglagan holda undan chegaralanishdir. SHuningdek, odamlarga OAV 
hamda fuqarolik juranlistik rolini tushunishga yordam berishidir.
Fikrimizcha, media savodxonlik media ta`limining uzviy bog`liq qismidir. Shu 
bilan birgalikda uning ko`rinishlari ko`paymoqda. Bugungi kunda medianing tahlil 
etilishi natijasida tilimizga kirib kelayotgan tushunchalar, ya`ni media savodxonlik, 
media ta`lim, median o`rganish va boshqalar bir biri bilan bog`liq bo`lsada, media 
axborotni qabul qilish, saralash, 
tahlil etish
, baholashda media savodxonlik 
tushunchasi bilan birgalikda media ta`lim, median o`rganish, media madaniyat 
tushunchalari ham qo`llanilyapti.
Masalan:Media ta`lim
-media o`quv dasturida integrallashgan, fanlar asosida o`rganilishi;
-“mediamavzu”ni aniq bir fan doirasida tahlil etilishi;
-uning shakli, texnologiyalari, axborotni uzatish usullarini o`rganishni;
-media agentliklarini, ularning ijtimoiy, siyosiy va madaniy rolini o`rganilishni;
-talabaning 
OAV bilan ishlashini
;
-medianing til va san`at orqali auditoryaga ta`sirini o`rganadi.
mediani nazariy jihatdan o`rganishni;
-mediani qiyosiy jihatdan tahlil etishni;
-uning konseptual tarkibini;
-media matnni tahlil etish va uning yaratilish metodikasini;
-ommaviy kommunikatsiyasi, kino san`ati va madaniyatshunoslik fanlarining 
o`zaro bog`liqligini;
-OAVning ta`sirini o`rganadi.
Media savodxonlik median o`rganish bo`lib, media ta`limning quyidagi natijalariga 
asoslanadi va o`z oldiga:
-medianing shaxs va jamiyatga ta`sirini tushunish;
-ommaviy kommunikatsiya 
jarayonini anglash

Media matnlani tushunish va ularni tahlil etish;
-media matnlarnii yaratish va ularni tahlil etish;
-media matnlarni baholashga va ularni saralash vazifalrini qo`yadi.
Bugungi kunda media, ya`ni ommaviy axborot vostalari, kino, teatr,san`tining 
turlari, madaniyat sarchashmalri, internet orqali uzatilayotgan har qanday 
ma`lumot insongagina o`zining ma`lum bir ta`sirini o`tkazib, uning dunyoqarashini 
o`zgartirish sabab bo`lmoqda. 
Yuqorida
,media tanqid va median o`rganishga 
bo`lgan intilishning asosiy maqsadi ham axborotning yaratilishi, uning tarqalish 
jarayonini tushunib yetish, tijorat, siyosiy, iqtisodiy, ma`naviy va madaniy




Download 1.95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   33




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling