1. Python dasturlash tili va uning imkoniyatlari. Python

Elementlarga murojaat
List elementlariga murojaat qilish uchun, murojaat qilinayotgan elementning indeksi ko’rsatiladi.
Sanoq har doimgidek 0 dan boshlanadi. Quyidagi kodimiz isga tushsa, ekranga ikkinchi element
chiqadi:
mashina = ["Audi", "Mustang", "Ferrari"]
print(mashina[1])
Mustang
Manfiy indeks
Manfiy indeks sanoq oxiridan boshlanishini bildiradi. Masalan, -1 eng oxirgi, -2 oxiridan ikkinchi
element va hokazo.
Quyidagi dasturimiz ishga tushsa, oxirgi element ekranga chiqadi:
mashina = ["Audi", "Mustang", "Ferrari"]
print(mashina[-1])
Ferrari
Indeks oralig’i
Ro’yxatning ma’lum bir qismidagi bir nechta elementni tanlab olish uchun o’sha indekslar
oralig’ini kiritamiz. Bunda uning boshlanish va oxirgi nuqtalari kiritiladi. Element tanlashda oxirgi
nuqta hisobga kirmaydi. Ya’ni boshlang’ich nuqtadan boshlanib oxirgi nuqtadan bitta oldingi
elementgacha olinadi. Hozir biz ro’yxatdan ikkinchi, uchinchi va to’rtinchi elementlarni tanlab
olamiz:
meva = ["olma", "banan", "apelsin", "nok", "uzum"]
print(meva[1:4])
['banan', 'apelsin', 'nok']
Agar indekslar oralig’ida boshlang’ich nuqtani olib tashlasak, tanlash ro’yxat boshidan boshlanadi.
Agar oxirgi nuqatani olib tashlasak, tanlash ro’yxat oxirigacha davom etadi. Quyidagi kodimizda
avval ro’yxat boshidan uchinchi elementgacha , so’ngra, ikkinchi elementdan ro’yxat oxirigacha
bo’lgan elementlarni ekranga chiqaramiz:
meva = ["olma", "banan", "apelsin", "nok", "uzum"]
print(meva[:4])
print(meva[1:])
['olma', 'banan', 'apelsin', 'nok']
['banan', 'apelsin', 'nok', 'uzum']
Element qiymatini o’zgartirish
List ro’yxatidagi istalgan element qiymatini o’zgartirish mumkin. Buning uchun uning indeksi
orqali murojaat qilib, yangi qiymatni biriktiramiz. Hozir ro’yxatdagi birinchi elementni
o’zgartiramiz:
meva = ["olma", "banan", "apelsin", "nok", "uzum"]
meva[0]="anor"
print(meva)
['anor', 'banan', 'apelsin', 'nok', 'uzum']
Ro’yxat bo’ylab sikl
Ro’yxatdagi elementlarni for siklidan foydalanib ham tanlab olish mumkin. For sikli haqida batafsil
alohida mavzuda bilib olasiz. Hozir esa bu sikl bilan elementlarni qanday ekranga chiqarishni ko’rib
oling:
mashina = ["Audi", "Mustang", "Ferrari"]
for x in mashina:
print(x)
Audi
Mustang
Ferrari