1. Qadimgi Sharqdagi iqtisodiy g'oyalar

xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
1. Qadimgi Sharqdagi iqtisodiy g'oyalar
1.Qadimgi Sharqdagi iqtisodiy g'oyalar
Iqtisodiy fan manbalarni avvalo jahon sivilizatsiyasining beshigi bogoyalarning shakllanishi insoniyatning paydo bolangan ammo hozirgi paytda qooyalargina tahlil qilingan. Shu sababli iqtisodiy talishi bilan bogida) va Misrda eramizdan avvalgi IV ming yillikda yuzaga kelgan. Bunga asosiy sabab shuki, bu yerda texnologik inqilob rojaligida intensif koorma dehqonchilikka oun qoilgan. Oqibatda jamiyatda mehnat taqsimotini rivojlantirishga, kolgan. Bu davrda qoli bilan renta soliq olish bopgina olimlarning fikricha , Sharqda quldorlik klassik shaklda rivoj topmagan, patriarxal, yajaligida ustun borta Osiyo mamlakatlaridagi xoarbiy Yevropadagi) ayrim regionallarda xalqaro savdoni olib boorish bilan bogz mahsulotini mojaliklari ekspluatatsiyani kuchaytirishi talab etilgan. Oqibatda klassik yoki antic qulchilik yuzaga kelgan. Qadimgi Misrdan farqli ravishda Mesopotamiyada xususiy mulkchilik va Tovar-pul munosabatlarining nisbatan tez rivojlanishi xarakterlidir. Bu Bobil (Vavilon)da podsholik qilgan Xammurapi qonun tojaligini rivojlantirishni qolgan, yalmagan umuman, xususiy mulkchilik shu jumladan yerga ham tan olingan. Birovning xususiy mulkiga koplami davlatning, mamlakatlarning iqtisodiy boshqarish sohasidagi dastlabki tajribasini koManu qonunlariysunish institutlarining mavjudligi aytiladi. Hindistondagi iqtisodiy gArtxashastrayilgan. Asarda muammosi, qiymat miqdori davlatning boshqarish booyalar ilgari surilgan. Qadimgi Hindistinda yaratilgan lardan bir qancha muhim iqtisodiy goyalari Konfutsiy yoki Kun-Tszi va boshqa iqtisodchilarning asarlarida jamlangan bortasidagi bogishlangan. Respublikamiz olimlarining tadqiqotlariga kolgan da ham muhim iqtisodiy fikrlar bayon etilgan. Jumladan sunorish asosida dehqonchilik yuritish, ona tabiatni erin sooyalar




Qadimgi Hindiston tabaqaviy jamiyarga asoslangan quldorlik davlati boshinga tayanib ish olib borganlar. Qadimgi aholi boy badavlat, hunarmand, mayda savdogar, orta tabaqaga hamda kambaglingan. Hindistonda yashagan aholi tirikchiligining asosini sunorishga asoslangan dehqonchilik tashkil etgan. Dehqonlar daryo vohalaridagi unumdor yerlarni otos hosh omochga qozlashtirilgan tekis yerlarga suv kanal va ariqlar orqali kelgan. Balandroq yerlarga esa charxparraklar orqali suv chiqarilgan. Suvni yuqoriga chiqarishning eng qadimgi qolib, ular qadimiy Misr, Mesopotomiyada keng tarqalgan edi. Shoduf moslamasi Hindistonda nomi bilan mashhur boratilib, bular Misr siga odoy, arpa, nooorik, olma yetishtirib, polizchilik va bogullangan. Dalalarda har turli sabzavotlar ham yetishtirilgan. Dehqonchilikda tosh, mia va jezdan yasalgan qurollardan foydalanganlar. Hind vohasida, ayniqsa Panjobda serop botos, zubr, qochqa va eshak boqin, chorvachilik bilan shuglga ojalik va harbiy maqsadlarda foydalanganlar. Dehqonchilik va chorva mahsulotlari aholini oziq ovqat, jun, teri kabi xomashyo bilan tazgqimachilik kulolchilik, qayiqsozlik, hatto kemasozlik ham ancha taraqqiy etgan. Arxeologlar Hind vohasi va Panjobning kokonlarining qoldiqlarini topganlar. U yerlardan qadoq toshlar ham topilgan. Bu Hindistonda ichki va tashqi savdoning rivojlanganligidan dalolat beradi. Savdogarlar Eron, Turon, Xitoy, Mesopotomiya, Arabiston va boshqa mamlakatlar bilan suv va quruqlik yoilgan. Bu hol mulkiy tengsizlik va tabaqalanishni yanada tezlashtirgan, bousi yirik davlatlarning vujudga kelishi uchun zamin tayyorlagan.