Qadimgi dunyo, feodal jamiyati уа ilk kapitalizmning iqtisodiy ta’limotlari
Download 373.12 Kb. Pdf ko'rish
|
2-maruza. Qadimgi dunyo iqtisodiy rivoji
- Bu sahifa navigatsiya:
- Chandragupta
|
QADIMGI DUNYO, FEODAL JAMIYATI УА ILK KAPITALIZMNING IQTISODIY TA’LIMOTLARI I b о b. QADIMGI DUNYO IQTISODIY TA’LIMOTLARI 1.1. Qadimgi Osiyodagi iqtisodiy g‘oyaiar Dastlab quldorlik jamiyati Sharqda sinfiy ajralish boshlangan joylarda, Mesopotamiya (Tigr va Efrat daryolari oralig‘ida) va Misrda eramizdan awalgi IV mingyillikda yuzaga keladi. Bunga asosiy sabab shuki, bu yerda texnologik inqilob ro‘y berdi, metall qurollar ishlatila boshladi, qisliloq xo‘jaligida intensiv, ko‘p hollarda sug'orma dehqon- chilikka o‘tildi, shu asosda nisbatan turg‘un qo‘shimcha mahsulot olish imkoni tug‘ilgan. Oqibatda bu jamiyatda mehnat taqsimotini rivoj- lantirishga, ko'pgina hunarmandchilik sohalarining ajralib chiqishiga, sinfiy tabaqalanishga turtki bo‘ldi. Bu davrda qo'shimcha mahsulot olishning asosiy usuli jamoaga birlashgan dehqonlami ekspluatatsiya qilish yo‘li bilan renta - soliq olish (Osiyoda) bo‘lsa, qullami (davlat yoki xususiy) beayov ish- latish bilan ham (Yevropada) katta boylik orttirilgan. Sharqda davlatning iqtisodiyotga aralashuv darajasiga qarab, ayrim «erkin» aholining ahvoli qullamikidan deyarli farq qilmagan (umuman, Sharq mamlakatlarida qulchilik masalasi hali uzil-kesil hal etilgan emas. Akademik V.V. Struve uni tan oladi. Lekin ko'pgina olimlaming fikricha, Sharqda quldorlik klassik shaklda rivoj topmagan, patriarxal, ya’ni uy xo‘jaligida ustun bo'lgan (Qarang: История Древнего Востока. М., МГУ, 1991). Qadimgi Hindistonning «Manu qonunlamda (m.a. IV-III asrlar) ijtimoiy m ehnat taqsim otining, hukm ronlik va b ysunish institutlarining mavjudligi aytiladi. Hindistondagi iqtisodiy oyalami aks ettiruvchi qadimgi yodgorlik «Artxashastra» (m.a. IV-III asrlar oralig‘ida)dir (tom ma’nosi bo‘yicha
ifoda, amaliy hayot to‘g‘risidagi fan, bu asar m.av. III-II asrlarda to'ldirilgan). Bu qadimiy va muhim tarixiy yodgorlikdir (u Chandragupta Download 373.12 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|