1. Qonun osti me‘yoriy xujjatlarining ekologiya huquqidagi tutgan o’rni

14-Variant
1. Qonun osti me‘yoriy xujjatlarining ekologiya huquqidagi tutgan o’rni.

Ekologiya huquqining manbalari tizimida qonunosti me'yoriy hujjatlarning

tutgan o`rni beqiyosdir. Hammamizga ma'lumki, konstitutsiyaviy tamoyillar va
O`zbekiston Respublikasining qonunlarda tabiatni muhofaza qilish, tabiiy
resurslardan foydalanish va ekologik xavfsizlikni ta'minlashning umumiy va
maxsus qoida-talablari belgilanadi, mavjud ekologik munosabatlar tartibga
solinadi.

Lekin, ekologik huquqiy munosabatlar doimo o`zgaruvchan, rivojlanib

turadigan tabiat-jamiyat o`rtasida paydo bo`ladi. Ayniqsa, muhim tabiiy
obyektlarimiz hisoblangan yer, yer osti boyliklari, suv, o`simlik va hayvonot
dunyosi va atmosfera havosi o`zaro bog`liq holda doimiy o`zgaruvchan bo`lib,
respublikamizning turli mintaqa va hududlarida har xil tabiiy holatda mavjuddir.
Shuning uchun ham respublikamiz viloyat, shahar va tumanlarining tabiiy holati
bir-biridan farq qiladi. Ushbu hududda tabiatni muhofaza qilish, tabiiy
boyliklardan oqilona foydalanish qoida-talablarini belgilash va amalda qo`llashda
mahalliy tabiiy o`zgaruvchan hududoarning holati, o`ziga xos-xususiyatlari
e'tiborga olinishi juda muhim hisoblanadi.
Shuni alohida ta'kidlash kerakki, amaldagi aksariyat asosiy qonunlarimiz
o`zgaruvchan
turli
tabiiy
hududlarimizning
o`ziga
xos-xususiyatlarini
belgilashning iloji yo`q. Mana shunday sharoitda qonunlarda mustahkamlangan
qoida-talablarni mahalliy tabiiy hududlarda qo`llashda, ekologik muammolarni
hal qilishda qonun osti me'yoriy hujjatlardan foydalaniladi.
Demak, qonun osti me'yoriy hujjatlarimizning asosiy maqsadi va vazifasi,
konstitutsiyaviy tamoyillar, qonunlarda belgilangan maxsus qoida-talablarni
amalda qo`llanilishini osonlashtirish, ma'muriy hududlarning tabiiy holati asosida
me'yoriy qoida-talablarni belgilash, ularning hayotiyligini ta'minlash va asosiy
qoida-talablarni barcha yuridik va jismoniy shaxslarga yetkazishdan iborat bo`ladi.
Ekologiya huquqining qonun osti me'yoriy hujjatlari ham murakkab tizimga
ega bo`lib, ekologik me'yorlar doirasi, qo`llanilishi tartibi, amal qilish muddati,
hamda markaziy va maxsus davlat boshqaruv organlari, mahalliy davlat
hokimiyat organlari tomonidan qabul qilish ahamiyatiga ko`ra quyidagi tarkibiy
qismlardan iborat bo`lishi mumkin.
O`zbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlari va Vazirlar Mahkamasining
qarorlari;
Maxsus vakolatli davlat boshqaruv organlarining me'yoriy hujjatlari (qaror,
nizoim, yo`riqnoma, normativ va standartlar).
Mahalliy davlat hokimiyat organlarining me'yoriy hujjatlari.
O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmonlari va Vazirlar Mahkamasining
qarorlari amaldagi qonun hujjatlari asosida qabul qilinib, atrof tabiiy muhitni
muhofaza qilish, tabiiy resurlardan oqilona foydalanish, ekologik xavfsizlikni
ta'minlash bilan bog`liq qoida-talablarni belgilaydi va begilangan doirada umum
majburiy ahamiyat kasb etadi.
Xususan, Respublika yer fondidan foydalanish samaradorligini oshirish
maqsadida
«Yerdan
foydalanish
samaradorligini
oshirish
to`g`risida»gi
O`zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoni qabul qilingan bo`lib, yer
qonunchiligini yanada takomillashtirishga xizmat qiladi.
Bundan tashqari, ekologiya sohasida O`zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining 1999 yil 20 oktabr 469 sonli «1999
–2005 yillarda O`zbekiston
Respublikasining atrof muhitni muhofaza qilish ishlari Dasturi to`g`risida»gi
qarori; «O`zbekiston Respublikasining Biologik rang-baranglikni saqlash bo`yicha
milliy strategiyasi va harakatlar rejasi to`g`risida»gi 1998 yil, 1 aprel, 139-sonli
qarori; «Chimyon
– Chorvoq zonasi tabiiy boyliklarini saqlash hamda hududni

o`zlashtirishga kompleks va izchillik bilan yondoshishni ta'minlash chora-tadbirlari

to`g`risida»gi qarori va boshqa yuzlab yer, yer osti boyliklari, o`simlik va
hayvonot dunyosini muhofaza qilish va ulardan foydalanish bilan bog`liq
qarorlarining ahamiyati kattadir.