1. Quwırshaq teatrı túrleri. Quwırshaq – qolǵap. Barmaq teatrı. Stol teatrı. Saya teatrı. Marienetko teatrı

Karton teatrnıń úskeneleri. Karton teatrda kartonnan jasalǵan jalpaq hám kólemli quwırshaq figuralar qatnasadı. Bir tárepleme formalar jip, sım hám usı sıyaqlı járdeminde tek ǵana bir tarepke háreket etedi. Karton teatrda joqarıdan turıp jip, sım menen basqarılatuǵın formalar hám qatnasadi, olar jeńil háreket etedi, burıla aladi. Sahna úsh bólek karton yamasa fanerden jasaladı. Sahnanıń tiykarǵı bólimleri: arqa diywal, pol hám aldı portal diywallar. Diywalǵa eki tárepten karton polosalar jabıstırıladı, bul polosalarga dekoratsiyalar asıladi. Dekoratsiyalardı olardıń ózlerinen úlkenirek kartonǵa jabıstırıw kerek, sebebi olarda ildirgishler qırqıladı. Perdeniń suwreti hám ózinen úlkenirek kartonǵa jabıstırıladı, bul oni kÓteriw hám túsiriwge qolaylı. Kóplegen spektakller ushın háreketleniwshi dekoratsiyalar kerek boladi. Bunday dekoratsiya formalardıń tez háreket etip atırǵanlıǵın bildiriw ushın qollaniladi. Háreketleniwshi dekoratsiya 3-4 metrli qaǵaz lentadan islenip, arqa diywalǵa islengen tesikten Ótkeriledi hám kerek waqıtta tartıp‚ háreketke keltiriledi. Aytayıq, figuranı shep tárepke háreket etpekshi bolsa, dekoratsiya oń tárepke tartilıp tez háreket etip atırǵan túsinik payda boladı. Sahna basqasha qurılıwı hám múmkin, bunday jaǵdayda onıń aldı bólimi trilyajga uqsaydı. Onda portal-sahna aynasi qırqıladı. Bunday jaǵdayda ayna arqasında onnan 2-3 sm aralıqta jinishke domalaq shóp ornatıladi. Shópti ornatıwdan aldın oǵan 10 sım kiygizilip, olarǵa ashılıp jabılatuǵın perde ornatıladı. Perde burme bolıwı ushın keńirek boliıwı kerek. Punktir menen egerde qatnasıwshılardıń qolın jasırıwdıń keregi bolmasa, alıp taslanıwı ańsat 9-10 smli bolǵan taxta korsetilgen. Sahna bunday qurilǵanda dekoratsiyalar kóp qabatlı perde kórinisine iye boladi yaki karton sheńberge jaylasadi. Bul sheńber jińishke shegede aylanıp, dekoratsiyani tezde almastırıw, geybir jaǵdaylarda háreketleniwshi dekoratsiyanı kórsetiw imkaniyatın beredi. Dekoratsiyalardıń tez almasiwı ushın olardı kantselyariya nakolkasiga uqsas vertushkaga ornatiladi. Bul sheńber taxtaǵa ornatilǵan bir bólek iri sım. Sheńber yamasa vetushka arqasına siyle yamasa tyul` tartilǵan úsh ramkadan ibarat perde jaylastırıladı. Siyle kók yaki ashıq kók reńge boyaladi. Bunday tosiqtan qatnasıwshılar sahnani biymálel kórip tura aladi hám formalardı isenim menen basqara aladi.
Sahnaǵa jaqtı túsiriw úlken áhmiyetke iye.
Musıqa barlıq teatr postanovkalarinıń tiykarǵı elementlarinen biri esaplanadı. Belgili, spektakl` musiqalı kirisiwden baslanadi. Musiqali tapenis waqtında dekoratsiya almastırıladı. Dawıs hám jaqtılıq effekti menen birikken musiqa «Fonus kıyal » teatrinda hám, stol teatrinda hám quramalı kórkem suwretti jaratıw imkaniyatın beredi. Bul teatrlarda dawısqa eliklew‚ qorazdıń qishqırıwı, pıshıqtıń, aıwdıń sesti hámde shawqın effektleri-jawıp atırǵan jawın dawısı hám usı sıyaqlılardan paydalaniladi.