1. Raqamli tarmoqlarda sinxronizatsiya

Generator chastotasining aniqligi deb, generator qurilmasida ishlab chiqilgan chastotani (f_a), nominal chastota (f_o) dan nisbiy og’ishiga aytiladi, ya’ni aniqlik =|f_o-f_a|/f_o masalan: 50 rrt, ishlab chiqilgan chastotaning 5x10^-5 aniqligi uchun mumkin bo’lgan qiymatdir.
Mo’tadillik deb, berilgan ma’lum bir vaqt oralig’ida, generatorni nominal chastota generatsiyasi rejimini ushlab turish xususiyatiga aytiladi. Mo’tadillik parametri yana chastotani nominaldan nisbiy birlik og’ishi bilan ham o’lchanadi va o’ziga kuzatishni oraliq vaqtini birlashtiradi, masalan sutkada bu 10^-10 ga teng. Kuzatish vaqti bo’yicha generator mo’tadilligi, qisqa muddatli va uzoq muddatliga bo’linadi. Vaqt bo’yicha mo’tadillik parametrlari t_S=10³–10⁴ s atrofida baholanadi. Agar mo’tadillik parametrlari t_S gacha taxlil qilinsa, unga qisqa muddatli mo’tadillik, agar t_S dan katta davr davomida taxlil qilinsa, unga uzoqm muddatli mo’tadillik deyiladi. 12.17–rasmda qisqa va uzoq muddatli mo’tadillik tushunchasiga to’g’ri keluvchi chastota mo’tadilligining grafigi ko’rsatilgan. Xuddi shunga o’xshab, turli sharoitda generator ishining mo’tadilligi harorat mo’tadilligi bo’yicha ham aniqlanadi. Foydalanish jarayonida har xil sharoitda generator ishining mo’tadilligi juda katta ahamiyatga ega. Shuning uchun sinxronizatsiya manbalarini va turldi mo’tadillik parametrlarini tanlashda juda katta

15.17 – rasm. Sinxrosignalning nomo’tadillik grafigi: qisqa va uzoq muddatli nomo’tadillik.

qiymat ajratiladi. Odatda generator ishini mo’tadillik parametrlarini o’lchashda tashqi sharoitga bog’liq holda laboratoriyada sertifikatsiyalangan o’lchovlar o’tkaziladi.

Demak generator ishidagi noaniqlik doimiy ravishda ishlab chiqiladigan chastotaning og’ishi (chastota so’rilishi) bilan bog’liq. Generator yuqori mo’tadillikka ega bo’lgan holda, undan beriluvchi sinxrosignallar chastota surilishiga ega.

Sinxronizatsiya tizimlarining asosiy parametrlari

Sinxronizatsiya tizimlarining ikkinchi toifali parametrlariga sinxrosignalning vander taxlili bilan bog’liq bo’lgan TIE (vaqt oralig’i xatoligi), MTIE (vaqt oralig’ining maksimal xatoligi), TVAR (vaqt bo’yicha variatsiya), TDEV (vaqt bo’yicha daviatsiya) parametrlari ham kiradi.

. Sinxronizatsiya signallari va ularning mo’’tadilligiga ta’sir qiluvchi omillar

Raqamli tarmoqlarda sinxronizatsiyaga erishish uchun avvalo tarmoqning barcha qurilmalari orqali taktli chastota haqida axborot berish lozim. Bunday maqsadlarda sinxrosignallar qo’llaniladi. Bu signallar liniya signallari bilan birgalikda yoki alohida signallar ko’rinishida berilishi mumkin. Tarmoq bo’yicha sinxrosignallarni uzatish jarayonida ular har xil ta’sirlarga uchraydi. Natijada signalning sifati pasayadi va tarmoqda sinxronizatsiya parametrlarining buzilishiga olib keladi. Zamonaviy telekommunikatsiya tizimlarida sinxronizatsiya signallarini yoki signal saqlovchilarining mo’tadiligini buzilishi tashqi elektrik shovqinlarni fizik sababi va uzatish liniyasining fizik parametrlarini o’zgarishi natijasida yuzaga keladi. Bundan tashqari yana algoritmik sabablar (masalan ko’rsatkichlarning siljishi) tufayli ham yuzaga keladi.

Taktli chastotaning nomo’tadilligi signal saqlovchisining