1. Rus olimlarining tabiatshunoslik faniga qoʻshgan hissasini garfik organayzerlarda tasvirlang
Download 18.83 Kb.
|
3-seminar (13)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Abu Nasr Farobiy (873-950)
|
TOPSHIRIQLAR 1. Rus olimlarining tabiatshunoslik faniga qoʻshgan hissasini garfik organayzerlarda tasvirlang. 2. Oʻzbek olimlarining tabiatshunoslik faniga qoʻshgan hissasini garfik organayzerlarda tasvirlang. 1. Rus olimlarining tabiatshunoslik faniga qoʻshgan hissasini garfik organayzerlarda tasvirlang. Tabiatshunos olim K.P.Yagodovskiy va Ya.A.Isaenko 1946 yilda yordamchi maktablar uchun tabiatshunoslik metodikasi kitobini nashr qilgan. O lim lar yordam chi m aktabda tab ia tsh u n o s lik n i o ‘q itish d a , u la rn i jism o n iy - ru h iy kamchiliklarini hisobga olgan holda tabiat haqida elementar bilimlar berishda oddiydan murakkabga qarab ta’lim berish, va albatta har bir hodisa va narsalami ifodalashda ko‘rgazmalikning roli, o‘qitish metodlaridan o ‘qituvchilari to‘g‘ri foydalanishi kerakligi xaqida yozilgan metodik tavsiya edi. 1957 yilda Ya.A. Yakushev va ye. Ya. Yakusheva «Yordamchi maktabda qishloq xo‘jalik ta'lim ini tashkil etish» kitobi va N.M.Verzilin, V.M.Korsunskayaning «Biologiya o ‘qitishning umumiy metodikasi» talabalar uchun darslik sifatida nashr qilindi.
Dogel «Zoologiya» m. (1975) biologik tabiatshunos olimlaming darsliklari yordamchi maktablarda o‘qitilar edi. Yordamchi maktab uchun p.f.n. I.D.Karseva taxriri ostida «Yordamchi maktabda tabiatshunoslik asoslari o ‘qitish metodikasi» dasturi 1977 yil Maskva davlat pedagogika nstitutining «Oligofropedagogika» mutaxasisligi talabalari uchun chiqarildi. dasturda vatandosh tabiatshunos olimlar V.F.Zuev, A.Lyuben, Ch.Darvin, A.Ya.Gerd va XX asr m etodist o lim larini biologiya, tab ia tsh u n o slik fanini rivojlanishida tutgan o ‘rni va asarlari xaqida qisqacha m a'lum otlar berilgan. Dasturda yordamchi maktabda tabiatshunoslikni o‘qitishnng korreksion-ta’limiy va korreksion tarbiyaviy vazifalari xaqida katta bo‘lim berilgan bo‘lib aqli zaif o‘quvchilarga boshlang‘ich sinf 1-5 sinfgacha jonsiz tabiatdan boshlab 6-8 sinfgacha (botanika o‘simliklar dunyosi) zoologiya (hayvonot olami) va «Odam tuzilishi sog‘liqni saqlash» boblarigacha korreksion ta’limiy va tarbiyaviy vazifalami amalga oshirish bo‘yicha metodik tavsiyalar berilgan edi.
U 160 dan ortiq kitob yozgan. Ulaming 40 ga yaqini bizgacha yetib kelgan. Ko‘pkina kitoblari astronomiya, tabiatshunoslik, tibbiyot ilmiga bag‘ishlangan. Uning tabiatshunoslikka doir «Inson a'zolari» haqida risola «Xayvon a'zolari», kabi asarlari alohida ahamiyatga ega bo‘lib, ular inson va hayvonlar organlari, ulaming funksiyasi bir- biriga o ‘xshash tom onlari, yoritilgan tirik organizm lar anatomiyasi fanlarga asos solgan. Farobiy o ‘z asarlarida sun«iy turlarining vujudga kelishini va tabiiy o'simlik va hayvonlari turlarini vujudga kelishini dunyoda birinchi bo‘lib tariflaydi. Yulduzlar haqidagi kitobida osmon jismlari bilan yerdagi hodisalar o ‘rtasidagi tabiiy bog‘lanishlar borligini bayon qilgan. Jumladan, quyosh issiqligi ta’siridagi bug‘lanishlar bulut va yomg‘ir paydo bo‘lishiga sabab bo‘lishini aytgan. U o‘z ishlari bilan tabiiyot ilmining rivojlanishiga bebaho hissa qo‘shgan. Alloma fikrlarida bayon etilgan, jismlar o ‘rtasidagi o‘zaro ta’sirlar: ilm-fan, texnika rivojini ta’minlash jarayonida inobatga olingan holda, tabiat xamda jamiyat o ‘rtasidagi munosabatlar natijasida yuzaga kelish extimoli bo‘lgan salbiy holatlarning oldini olishga imkon beradi. Forobiy shunday deb yozadi: «Har bir moddiy narsa so‘zsiz o‘z vujudiga, o‘ziga xos bulgan martaba, eng yuksak kamolotga erishish uchun borlikka keladi, insonga xos bulgan bu kamolotning nomi eng yetuk baxt-saodat deb ataladi». Forobiy tikricha: «Insoniylik mohiyati xaqiqiy baxt-soadatga erishish ekan, inson bu maqsadni uzining oliy g‘oyasi va istagiga aylantirib, bu yo‘lda barcha imkoniyatlaridan foydalansa, u baxt- saodatga erishadi». Shu ma'noda tabiat vajamiyatning taraqqiyoti, insonning baxt-saodati ekologiya muammolarining qay darajada hal etilishiga bog‘liqki, bu ta'lim-tarbiyani taqozo etadi Download 18.83 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|