1-sahifa 2-sahifa

10

Mundarija

16- bob. Lug'atlar ................ ............................................... 140

16.1. Lug'atlardagi tayinlash ............... ........................ 140

16.2. Lug'atdan qiymatlarni tanlash .............. ................. 142

16.3. Operator ................................................. ............................................... 143

16.4. Lug'atlarning qisqartirilgan sintaksisi ............... ........... 144

16.5. belgilangan kamchilik ................................................. ............................................... 144

16.6. Kalitlarni olib tashlash ................ ................................... 147

16.7. Lug'atni ro'yxati ................................................ … .. 147

16.8. Natijalar ................................................. .................................................. .. 150

16.9. Mashqlar .................................................. .......................................... 150

17- bob . Vazifalar ................. ............................................... 152

17.1. Funktsiyalarni chaqirish ................................................ ....................................... 155

17.2. Ko'rinish maydoni ................ ................................. 156

17.3. Bir nechta parametrlar ................................................ ....................... 158

17.4. Odatiy parametrlar ................................................ ....................... 159

17.5. Funktsiyalar uchun nom tanlash qoidalari ................. ........... 161

17.6. Natijalar ................................................. .................................................. .. 162

17.7. Mashqlar .................................................. ........................................... 162

18 bob . Indekslash va kesish. ....................... 163

18.1. Indekslash .................. … .. 163

18.2. Bo'laklar ................. .................................................. .. 164

18.3. Dilim o'sishi ............................................... .............................. 166

18.4. Natijalar ................................................. .................................................. .. 168

18.5. Mashqlar .................................................. ......................................... 168

19- bob . I / O operatsion fayllari ......... ........... 169

19.1. Fayllarni ochish ................ ................................... 169

19.2. Matnli fayllarni o'qish ............... ....................... 171

19.3. Ikkilik fayllarni o'qish ............... ........................ 172

19.4. Fayllarni qidirish .............. ................. 173

19.5. Yozuv fayllari ................ ....................................... 174

19.6. Fayllarni yopish ................ ................................... 175

19.7. Faylga asoslangan dizayn .............. .......... 177

19.8. Natijalar ................................................. .................................................. .. 178

19.9. Mashqlar .................................................. ............................................... 178

20- bob . Unicode .............................................. ................................................ 180

20.1. Tarix ma'lumotnomasi ................................................ ............................ 180

20.2. Python-dagi muhim bosqichlar ............... ......................... 183

20.3. Kodlash ................................................. ....................................... 185

11-sahifa

Mundarija

o‘n bir

20.4. Dekodlash .................................................. ..................................... 187

20.5. Unicode va fayllar ............... ..................................... 188

20.6. Natijalar ................................................. .................................................. .. 190

20.7. Mashqlar .................................................. ......................................... 190

21- bob . Sinflar .............................................. ................................................. 192

21.1. Sinflarni rejalashtirish ................................................ ............................. 195

21.2. Sinfni aniqlash ................................................ .............................. 196

21.3. Sinf namunasini yaratish ............................................... ................... 201

21.4. Usul qo'ng'irog'i ................................................ ......................................... 204

21.5. Misollar tahlili ................................................ ................................. 205

21.6. Xususiy va xavfsiz kirish ............... ............ 206

21.7. Mehmonlar oqimini taqlid qiluvchi oddiy dastur ......................... 207

21,8. Natijalar ................................................. .................................................. .. 209

21.9. Mashqlar .................................................. ......................................... 209

22- bob . Subklassifikatsiya ................. ................................ 211

22.1. Sanish to'xtashlari ................................................ ................................. 214

22.2. super ................................................. .................................................. ... 215

22.3. Natijalar ................................................. .................................................. .. 217

22.4. Mashqlar .................................................. ......................................... 218

23- bob. Istisnolar ............... ......................................... 219

23.1. "Sakrashdan oldin qarang" ............... ............. 220

23.2. "Ruxsatdan ko'ra kechirim so'rash osonroq" ....................................... 221

23.3. Bir nechta mumkin bo'lgan istisnolar. ......... 223

23.4. nihoyat ................. .................................................. .. 225

23.5. Boshqa bo'lim ................ ................................................ 227

23.6. Istisno ................................................ ............................... 228

23.7. Istisno qadoqlash ................................................ ............................. 229

23.8. O'zingizning istisnolaringizni aniqlash ............... ... 232

23.9. Natijalar ................................................. .................................................. .. 233

10/23. Mashqlar .................................................. ....................................... 234

24- bob. Kutubxonalarni import qilish ............... ................... 235

24.1. Import usullari ................ ...................... 236

24.2. Import qilishda nomuvofiqliklar ................. ..... 239

24.3. Ommaviy import ................ ..................... 240

24.4. Ichki kutubxonalar ................................................ .......................... 241

24.5. Importni tashkil qilish ................ ................ 241

24.6. Natijalar ................................................. .................................................. .. 243

24.7. Mashqlar .................................................. ......................................... 243

12-sahifa

12

Mundarija

25- bob . Kutubxonalar: paketlar va modullar ........ .................. 244

25.1. Modullar ................................................. ................................................. 244

25.2. Paketlar ................. .................................................. 244

25.3. Paketlarni import qilish ................ ....................... 245

25.4. PYTONPATA ................................................. ....................................... 246

25.5. syuspath ............................................... .................................................. 247

25.6. Natijalar ................................................. .................................................. .. 248

25.7. Mashqlar .................................................. ......................................... 249

26- bob . To'liq misol ............................................... ............................ 250

26.1. mush.py ............................................... .................................................. .... 250 ga teng

26.2. Ushbu kod nima qiladi? .................................................. ............................ 253

26.3. Oddiy tuzilish ................................................ ............................... 254

26.4. #! .................................................. .................................................. ...... 255

26.5. Hujjatlar liniyasi ................ ............................. 256

26.6. Import ................. ................................... 257

26.7. Metadata va global o'zgaruvchilar. .... 257

26,8. Jurnal bilan operatsiyalar ............................................... ............................. 259

26.9. Boshqa global o'zgaruvchilar ............... ............. 259

10/26. Amalga oshirish ................................................. ......................................... 259

11/26. Sinov ................................................. ...................................... 259

12/26. agar __name__ == '__main__': .......................................... ....................... 260

26.13. __name__ ................................................. ............................................ 261

26.14. Natijalar ................................................. .................................................. 262

26.15. Mashqlar .................................................. ........................................ 263

27- bob . Safarning boshida ............... ....................................... 264

Ilova A. Fayllarni ko'chirish ............... ........... 265

A.1. Mac va UNIX ............... ............................................... 265

A.2. Windows ………………………. ............................................... 266

Ilova B. Foydali havolalar ................................................ ..................... 267

Muallif haqida ................................................ .................................................. ..... 268

Ilmiy muharrirlar ................................................ ...................................... 269

13-sahifa

Muqaddima

Python dasturiy karerangizni boshlashga tayyormisiz? Ushbu kitob jihozlanadi

Siz yillar davomida to'plangan bilim va amaliy tajribangiz bilan

sodda va arzon formatda taqdim etilgan. Ning o'rniga

bloglar va saytlarni bir necha oy davomida kuzatib borish, ro'yxatlarni qidirish

tarqatish ro'yxatlari va guruhlari, ushbu qo'llanma dasturchiga tezda o'zlashtirishga imkon beradi

Pythondan chiqing.

Dasturlash - bu qiziqarli faoliyat, ammo Python bilan u baribir olib keladi

va zavq. Python asosiy sintaksisi nafaqat sodda, balki undan ham foydalanish mumkin.

har qanday yosh uchun ko'pik. Men Python dasturlash tilidan dars berdim

boshlang'ich maktab o'quvchilari, o'spirinlar, "sanoat" mutaxassislari

va nafaqaxo'rlar. Agar siz klaviaturada kodni o'qishga va yozishga tayyor bo'lsangiz, unda

chiroyli yo'lning boshida turing. Siz qancha masofaga borishingizga bog'liq

faqat qanchalik jiddiy ishlashga tayyor ekanligingizga qarab.

Python bilishning bir necha darajasi mavjud. Asosiy sintaksis

Python ixcham va o'rganish oson. Siz o'zlashtirganingizdan so'ng,

sizning oldingizda barcha yo'llar ochiladi. Siz turli xil kodlarni o'qishingiz mumkin

Python va siz buni tushunasiz. Bundan buyon siz ko'proq o'rganishingiz mumkin

murakkab mavzular va aniq vositalar, loyihalarda ishtirok etish

Pythonda ochiq manbani oching yoki o'rganish uchun ushbu ma'lumotlardan foydalaning

boshqa dasturlash tillari.

Til o'rganishda quyidagi yondashuvni tavsiya etamiz:

bobni o'qing, kompyuterda o'tiring va ushbu bobga misollar keltiring. Python

dasturchini saqlash orqali dasturni osongina olish imkoniyatini beradi

boshqa tillardagi dasturlarni ishga tushirish bilan bog'liq ko'plab muammolar. Sizda

shunchaki kitob o'qish vasvasasi? Agar siz biznesga tushib qolsangiz

va siz haqiqatan ham kompyuterda misollar keltirasiz, o'rganasiz

oddiy o'qish bilan solishtirganda ko'proq narsa.

14-bet

Noshirdan

Fikrlar, takliflar va savollaringizni comp @ ga yuboring.

piter.com (Peter nashriyot uyi, kompyuter nashri).

Fikringizni bilishdan xursand bo'lamiz!

Siz www.piter.com noshirining veb-saytida batafsil ma'lumot topasiz

Macie bizning kitoblarimiz haqida.

15-bet

1 Nima uchun Python?

Python modada! Bu universitetda o'qitiladigan eng mashhur til.

saytlar. Python dasturchilari uchun eng ko'p ish o'rinlari

sharbat to'langan. Ma'lumotni qayta ishlash nazariyasining jadal rivojlanishi tufayli

Python to'g'risidagi bilim tezda eng ko'p istalgan qobiliyatlardan biriga aylanadi

tahlilchilar uchun. Operatsion bo'limlar Python dasturini ham o'zlashtirmoqda

ma'lumotlar bazasining quyi tizimini boshqarish. Ular uzoq vaqtdan beri nima bo'lganligini bilishadi

allaqachon Python-dan foydalanayotgan veb-ishlab chiquvchilarga ma'lum, ya'ni

Python ularning ishlarini yanada samarali qiladi.

Python tebranish nuqtasiga yetdi. Uning ko'lami

endi kichik, dinamik startaplar bilan cheklanmagan. Izlamoqda

uning kuchi va samaradorligidan, yirik korxonalardan foyda olish

Python-ga o'tish. O'tgan yil davomida men Python-ga dars berdim

ko'p yillik tajribaga ega bo'lgan tajribali dasturchilar

Python kompaniyalari.

Python dasturiy ish faoliyatini yaxshilaydi. Men o'tdim

Perl dunyosidagi Pythonda. Ishda men hamkasbim bilan bir jamoaga qo'shildim,

Tcl-ni yaxshi biladi. Hech birimiz boshqasiga o'tishni xohlamadik

lager, biz ikkalamiz ham Pythonni o'rganishga qiziqqan edik. Uchtasi uchun

kunning prototipi tayyor edi - kutilganidan tezroq va biz

ikkalasi ham avvalgi "goto tillarini" unutib qo'yishdi. Menman

birinchi navbatda Pythonni o'ziga jalb qilgan narsa, bu til menga mutlaqo tuyulgan edi

mantiqiy. Ishonchim komilki, hech bo'lmaganda tajribaga ega bo'lgan har bir kishi

dasturlash, Python-ning asoslarini bir necha daqiqada bilib olish mumkin

kunlar.

16-sahifa

o'n olti

Nima uchun Python?

Pythonni o'rganish oson. Python dasturchilari uchun

ajoyib tramplin bo'ladi. Oddiy dasturlarni yozishni o'rganing

juda oson, ammo piton ham murakkablik uchun juda yaxshi

"Korporativ" tizimlar. Va nihoyat, Python har qanday yosh uchun mos keladi

men - o'zim 7 yoshdan 80 yoshgacha bo'lgan odamlarning asoslarni qanday bilib olishlarini ko'rdim

Python misolidan foydalanib dasturlash.

17-sahifa

2 Python-ning qaysi versiyasi?

Ushbu kitob Python 3 asosida yozilgan, Python 2 versiyasi to'g'ri xizmat qilgan

biz ko'p yoshdamiz. Python dasturiy ta'minotini ishlab chiqarishni boshqarish

yangi versiyalarida aytilishicha, Python 2 davri tugagan. Tegishli

Shuning uchun, 2020 yildan keyin til qo'llab-quvvatlanmaydi.

Python 3 versiyasi bir muncha vaqtdan beri mavjud va shunday

chiziqli bilan to'liq orqaga mos kelmasligi aniqlandi

2. Agar rivojlanish noldan boshlansa, Python 3-ni ushlang

yozilgan eski tizimlar bilan shug'ullanish kerak

Python 2, tashvishlanmang. Kitobdagi materiallarning aksariyati idealdir.

Agar Python 2-ga e'tiboringizni qaratmoqchi bo'lsangiz,

Ushbu kitobning oldingi sonini toping.

2.1. Pythonni o'rnatish

Python 3 ko'p platformalarda sukut bo'yicha o'rnatilmagan.

Ba'zi Linux tarqatmalariga Python 3 kiradi, ammo foydalanuvchilar uchun

Windows va Mac-ni alohida o'rnatishga to'g'ri keladi.

Agar siz Windows-dan foydalansangiz, Python 1- saytida yuklab olish qismini oching

va Python 3.6 Windows Installer havolasini toping . Fayl havola orqali yuklab olinadi

Python-ni Windows kompyuteriga o'rnatadigan .msi . Orqasida-

1

https://www.python.org/download

18-sahifa

o'n sakkiz

2-bob. Python-ning qaysi versiyasi?

faylni yuklang, uni ikki marta bosib oching va ko'rsatmalarga rioya qiling,

o'rnatishni yakunlash uchun.

ESLATMA

Windows uchun o'rnatish dasturida "Python-ni qo'shish

PATH ”(PATH o'zgaruvchisiga Python qo'shing). Bunga ishonch hosil qiling

ushbu katakcha belgilandi. Bu holda, buyruq rejimidan ishga tushirilganda -

Hech qanday satr yo'q, tizim Python ishlaydigan joyini qaerdan topish kerakligini bilib oladi. Agar

tasdiqlash qutisi hali tanlanmagan, tizim xususiyatlarini oching (cherting)

WIN + Pause tugmachalarini bosing yoki Boshlash menyusidan atrof-muhit buyrug'ini bajaring), oching

Kengaytirilgan yorlig'ini tanlang va Atrof-muhit o'zgaruvchilari tugmachasini bosing . Yangilang

PATH o'zgaruvchisi va quyidagi yo'llarni qo'shing:

C: \ Program Files \ Python 3.6; C: \ Program Files \ Python 3.6 \ Skriptlari

Agar Windows tizimingizda UAC (User Account) yoqilgan bo'lsa

Boshqaruv), yo'l quyidagicha bo'ladi:

C: \ Foydalanuvchilar \ \ AppData \ Mahalliy \ Dasturlar \ Python \ Python36

Mac foydalanuvchilari o'rnatish dasturini Python saytidan yuklab olishadi

Mac uchun.

ESLATMA

Python-ni o'rnatishning yana bir usuli tarqatish usulidan foydalanishga asoslangan

Anakonda 1 . Windows, Mac va Linux-da ishlaydi, shuningdek ta'minlaydi

ilmiy amalga oshirish uchun oldindan qurilgan ko'p sonli ikkiliklar

raqamlar. An'anaviy ravishda ushbu kutubxonalarni o'rnatish juda zerikarli bo'lgan,

chunki ular C va Fortranda yozilgan kutubxonalarni qadoqlashdi,

va kompilyatsiya qilish uchun qo'shimcha konfiguratsiyani talab qildi.

Mac foydalanuvchilari Homebrew 2- versiyasini ham ko'rib chiqishi mumkin . Agar

siz allaqachon Homebrew bilan tanishsiz, muammo oddiy demlemek buyrug'i bilan hal qilinadi

python3-ni o'rnating .

1

https://www.anaconda.com/download/

2

https://brew.sh

19-sahifa