1-savol: maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarning huquqiy tarbiyasi

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Prezident Sh. Mirziyoyev olimlar va yoshlar bilan fikr almashdi. 31.01.2020. https://uza.uz/uz/posts/
   
2. 
   Рубинштейн С. Л. Основы общей психологии.: Издательство: Питер, 2002 г. 720 стр. http://yanko.lib.ru
   
3. 
   Djanpeisova G.E., Jo‘raeva N.T. Matematik tasavvurlarni shakllantirish metodikasi. O‘quv-uslubiy majmua. Toshkent-2018. 20-22-betlar.
   
4. 
   Xaliqov F, Qilichova M. Maktabgacha ta’lim tashkilotlari tarbiyalanuvchilarida ijodiy fikrlash qobiliyatini shakllantirish usullari. Maktabgacha ta’lim elektron jurnali. Jizzax. 2021.09.11.
   
5. 
   Qilichova M.(2021) Maktabgacha ta’limda elementar matematik tushunchalarni rivojlantirish muammolari. Maktabgacha ta’lim jurnali
   

2-savol: Men faoliyat olib boradigan maktabgacha ta’lim tashkiloti

Bolalar bog'chasi shunday ajoyib mamlakatki, unda har kuni avvalgisiga o'xshamaydi, har bir lahza yangi, qiziqarli narsalarni izlash, zerikishga, janjallashishga va vaqtni hech narsaga sarflashga vaqt yo'q. Va har doim shoshilishingiz kerak, yetib olishga shoshilishingiz kerak, har doim shoshilishingiz kerak, atrofingizdagi odamlar uchun qiziqarli bo'lishga shoshiling, doimo qiziqarli bo'lib qoling, boshqalarga kuchingizni, bilimingizni, ko'nikmalaringizni bering, yangi narsalarni o'rganishga kechikmaslik uchun shoshiling. Shuning uchun bu mamlakatda faqat eng qat'iyatli va sabrli, eng jasoratli va samimiy, eng mas'uliyatli va mehribon, eng qiziqarli va hayratlanarli odamlar birga bo'lishadi. Va ular o'qituvchilar deb ataladi.

Nega men pedagoglik kasbini tanladim? Men hamisha jamiyatga, yurtimga foydali bo‘lishni xohlardim. Katta bo‘lganimda o‘zimga savol berdim, bilim va ko‘nikmalarimni qayerda qo‘llay olaman? Qizim tug'ilganda men tushundim, bu shunday! Bolalik! Farzandlarni yoshligidan qanday tarbiyalashimiz ularning qanday inson bo‘lib yetishishiga, vataniga qanday foyda keltirishiga bog‘liq.
Zamonaviy jamiyat talablari o‘z talablarini taqozo etmoqda, chunki mamlakatimizga mutlaqo yangi sifatdagi, mustaqil faoliyat yurita oladigan, o‘zini va boshqalarni ta’minlay oladigan, o‘z ishiga mas’ul bo‘lgan insonlar zarur. Pedagog, eng avvalo, ta'lim jarayonining tashkilotchisi va muvofiqlashtiruvchisi sifatida harakat qilishi kerak; o'ynash, bolalarni bilim olishga, o'zini va imkoniyatlarini ob'ektiv baholashga, mustaqil ishlashga va o'z ishining natijalari uchun javobgarlikka o'rgatish.
Bizning kasbimiz zarur, u jamiyatga o'ziga ishongan, keyingi mustaqil hayotga tayyor, o'qishni xohlaydigan bolalarni beradi. Amaliyot shuni ko'rsatadiki, bilimlarning mavjudligi o'z-o'zidan bolalarning maktabda keyingi ta'lim muvaffaqiyatini belgilamaydi, biz uchun bolalar bog'chasida allaqachon bolani mustaqil ravishda olish va qo'llashga o'rgatish muhimroqdir.
O'qituvchining o'z-o'zini rivojlantirishi maktabgacha ta'lim muassasalarini rivojlantirishning asosiy harakatlantiruvchi kuchi hisoblanadi. Ertaga bugungidan yaxshiroq bo'lish mening asosiy maqsadim, pedagogik kredomdir.
Qanday qilib zamonaviy o‘qituvchi zamon bilan hamnafas bo‘lishi, ilm-fan rivojidagi so‘nggi yangiliklardan, pedagogika va metodika sohasidagi dolzarb voqealardan xabardor bo‘lishi mumkin? O‘qituvchining kasbiy mahoratiga ta’sir etuvchi muhim omillardan biri, menimcha, o‘z-o‘zini tarbiyalashdir. Bu o‘quv yilida esa mening o‘z-o‘zini tarbiyalash mavzusim “Pedagogik mukammallik asoslarini shakllantirish”. Yangi texnika, usullar va texnologiyalarni izlash ayniqsa bizning davrimizda dolzarbdir. Agar siz u bilan rozi bo'lmasangiz yoki qiziqmasangiz, bolani - yangi avlod vakilini biror narsa qilishga majburlash deyarli mumkin emas. Shuning uchun buni amalga oshirishga imkon beradigan texnologiyalarni tanlash kerak. Loyiha va eksperimental faoliyat, axborot-kommunikatsiya texnologiyalari ana shunday pedagogik vositalar ekanligiga ishonaman, shuning uchun ham o‘z ishimda ulardan foydalanaman. Ushbu texnologiyalar o'quvchilarning asosiy kompetensiyalarini rivojlantirishga yordam beradi: tadqiqot, ijtimoiy-shaxsiy, kommunikativ, tashkiliy, shaxsiy-adaptiv, axborot va asosiy kompetentsiyalar.
Men pedagogik o'z-o'zini anglashning ma'nosini bolalarning qobiliyatlarini yuksaltirishda ko'raman. Men doimo bolalarning o‘z iqtidorimga ishonchini kuchaytirishga harakat qilaman. Har bir bolaning shaxsiyatini hurmat qilish, bola atrofida sevgi va o'zaro tushunish muhitini yaratish zaruriy shartdir. Aynan mana shu muhit har bir bolaning ichki salohiyatini ochib berishga yordam beradi.
Nega men o'z kasbimni yaxshi ko'raman? Va bolalar bog'chasida hech qachon zerikarli daqiqalar bo'lmasligi uchun har kuni yangi kashfiyot bo'ladi! Sarguzashtsiz kun emas! Bolalar bilan hayotning har bir kuni ko'plab kashfiyotlar va quvonchlarga to'la. O'qituvchi bolaning har qanday savoliga, hatto eng kutilmagan savoliga ham javob berishga tayyor bo'lishi kerak va buning uchun siz juda bilimdon bo'lishingiz, ko'p bilishingiz va o'qishingiz, kasbiy o'sishingiz, pedagogika fanining so'nggi yutuqlaridan xabardor bo'lishingiz kerak. Yana kim do'st bo'lib ishlayotgani bilan maqtana oladi? Yana rassommi, aktrisami, sehrgarmi?! Faqat tarbiyachi!
Men bolani kerakli, almashtirib bo'lmaydigan his qilishiga harakat qilaman. Men bolani tushunishga va uning qalbining harakatini hisobga olgan holda o'z ta'lim rejalarimni tuzishga harakat qilaman, har bir o'quvchining imkoniyatlariga, unga xos bo'lgan yaxshilikka, uning rivojlanish istiqbollariga ishonchni ilhomlantiraman. Men uchun har bir bola o'ziga xos qobiliyat va iste'dodga ega bo'lgan shaxsdir. Barcha eng yaxshi fazilatlar bolaga tug'ilishdan xosdir: qiziquvchanlik, o'z-o'zidan, kamtarlik, jasorat, hamdardlik, hamdardlik, adolatga chanqoqlik. Bolaga o'z qadr-qimmatini anglash, uni rivojlantirish va mustahkamlashga yordam berish men uchun pedagog va ota-onaning umumiy vazifasidir.
O'qituvchi bo'lish - bu da'vat. Men ushbu faoliyat sohasiga o'n ikki yildan ko'proq vaqt oldin kelganman va hech narsadan afsuslanmayman. Bolalar quvonch, ular bizdagi eng qimmatli narsadir. Men uchun boshqa birovning farzandi yo‘q, shuning uchun har bir bolaga xuddi o‘zimnikidek, onalik mehri, mehr bilan munosabatda bo‘laman.
Bu ishim uchun men bolalarcha quvonch, bolalarning ko'zlarida porlash, kashfiyotlar va o'zgarishlarni kutish, sehr bilan taqdirlandim. Farzandlarni tarbiyalash va o'qitish jarayonida siz barchaga o'zingizning ma'naviy iliqligingizdan bir parcha berasiz, lekin bundan siz hech qanday yo'qotishni his qilmaysiz, aksincha, siz tobora ko'proq olasiz.
Bularning barchasi, eng muhimi, bolalarga bo'lgan muhabbat mening kasbiy tanlovimni belgilab berdi. Men uchun bu ham mutaxassislik, ham kasb, ham sevimli mashg'ulot, ham hayot. O'qituvchi bolalar bog'chasi devorlari ichida tugamaydi, balki undan tashqarida davom etadi. Avvalo, men o'zimga, xatti-harakatlarimga, turmush tarzimga g'amxo'rlik qilaman, chunki dunyoni yaxshiroq qilishning eng yaxshi yo'li - bu o'rnak bo'lishdir. Bolalar ongsiz ravishda o'qituvchidan muloqot qilish uslubi, qarashlari, ideallari va tamoyillarini qabul qiladilar. Bolalar bog'chasida o'qituvchi bo'lib ishlash shunchaki ish emas, bu sizning o'quvchilaringiz bilan umumiy hayotning bir qismidir.
Men ham ijodkorlik bilan ishlashga, turli shakl va uslublarni, innovatsion texnologiyalarni o‘z ishimda qo‘llashga, baquvvat, xushmuomala, qalbi yosh bo‘lishga, har bir bolaga qulaylik, iliqlik va qulaylik yaratishga, sabr-toqati baland bo‘lishga harakat qilaman. Shundagina, mening fikrimcha, bolalar bog'chasi "baxtli bolalik oroliga" aylanishi mumkin.
Men shogirdlarimni o'rgataman - o'zim ham o'rganaman ... men ularga ishonaman - ular ishonishadi ... Huuu ana, bu men ular bilan yuradigan yo'ldir... Ko'rdingizmi? Ertaga, bir hafta, bir oy, bir yildan keyin qanday bo'ladi? Ketdik... Piyoda yurgan yo'lni egallaydi...