1-savol: Sheroziyning Guliston asarida ustoz vs shogird haqidagi qarashlarni yoriting

Variant №8.
1-SAVOL: Sheroziyning – Guliston asarida ustoz vs shogird haqidagi qarashlarni yoriting.
JAVOB - Muslihiddin Sa‘diy maktabni bola hayotidagi muhim bosqich deb bilgan va shunga muvofiq o’qituvchi o’quvchi shaxsini shakllantirishda muhim rol yuklagan. Sa‘diy o’z asarlarida ustozning ikki turini – yaxshilik va yomonlikni tavsiflab bergan. Yovuz o'qituvchi qo'pol, g'ayriinsoniy, "yaramas bo'lishga yo'l qo'ymaydi", intizomni nazorat qiladi, bolalarning harakatlarida ham, fikrlarida ham mustaqilligini ostiradi. O'qituvchining bolaga munosabati uning rivojlanishida hal qiluvchi omil hisoblanadi, chunki tajovuzkorlik va g'azab javoblarni keltirib chiqaradi va o'quvchining shaxsiyatini buzadigan sharoitlarni yaratadi.

2-SAVOL: O’qituvchining umumiy va kasbiy madaniyatini izohlang.

JAVOB: O‘qituvchining umumiy madaniyati uning ijtimoiy-ahamiyatli tavsiflarining kasbiy faoliyatda amalga oshgandagi etukligini ifodalaydi. Madaniyat shaxsning rivojlanishi, uning ruhiy kuchlari va qobiliyatlarining amaliy faoliyatida amalga oshish darajasi va xokazo. Insonning madaniy rivojlanishi-bu uning bilimlari, ishonchlari, qobiliyatlari, xulqining muxit tomonidan rivojlanish jarayonidir.
O‘qituvchining kasbiy madaniyati uning kasbiy faoliyat doirasidagi, uning shaxsiy sifat tavsifining mohiyati-tizimli ta’limdan iborat. O‘qituvchining pedagogik madaniyati tashkil topgan ko‘rsatgichlar darajasi va asosiy tizimli komponentlariga quyidagilar kiradi: A) intellektual rivojlanish darajasi (eng avvalo, pedagogik tafakkurning rivojlanishi); B) pedagogik faoliyatning har tomonlama tashkil topishi va darajasi;
V) asosiy kasbiy pedagogik etika, ma’naviy harakter, va odob madaniyati; G) o‘zaro munosabat madaniyati;
D) so‘zlashuv madaniyati;
E) tashqi ko‘rinish madaniyati va boshqalar. Pedagogik fikrlash madaniyatiga pedagogik taxlil va sintez qobiliyatining rivojlanishi, fikrlashdagi tanqidiy kurash, mustaqillik, kenglik, epchillik, faollik, tezlik, kuzatuvchanlikning rivojlanishi, pedagogik xotira va boshqalar kiradi.
3–SAVOL: O’qituvchining kasbiy va shaxsiy sifatlarini rivojlantirish usullarini yoriting.
JAVOB: Zamonaviy o‘quv jarayonida o‘qituvchining shaxsiy va kasbiy o‘zini-o‘zi rivojlantirish akmeologik jarayonini o‘rganish fraktal metodikaga asoslanadi. Fanda bu metodika strukturalar va komponentlar orasidagi bog‘lanishlarning beqarorligi hamda tasodifiyligi bilan tavsiflanadigan ob’yektlarni o‘rganishda qo‘llaniladi. Tadqiqotning falsafiy-metodologik asosini dinamika tizimlaridagi fraktal va xaos g‘oyalari tashkil etadi, fraktallik va tasodifiylik esa yagona ajralmas jarayon sifatida qaraladi .
Zamonaviy o‘quv jarayonini takomillashtirishda shaxsiy va kasbiy o‘zini-o‘zi rivojlantirish jarayonining fraktal metodikasi deganda, bu jarayonni fraktallar nazariyasi nuqtai nazaridan ko‘rib chiqishga asoslangan o‘qituvchining o‘zini-o‘zi rivojlantirishini shaxsiy va kasbiy ilmiy va pedagogik jihatdan asoslovchi g‘oyalar va dunyoqarash pozitsiyalari majmui tushuniladi. Zamonaviy o‘quv jarayonida o‘qituvchining shaxsiy va kasbiy o‘zini-o‘zi rivojlantirish jarayonini fraktal tashkil etishni o‘rganishga yetakchi yondashuv integrativ-ekologik metodologik yondashuvdir. Bunday yondashuv zamonaviy ekologik sharoitda o‘qituvchining o‘zini-o‘zi rivojlantirishini fraktal tashkil etish mohiyatini yaxshiroq tushunish imkonini beradi.