1-sentabr — mustaqillik kuni kirish 1-dars

49-50.2-mashq
. 
Quyida berilganlar ichidan yuqoridagi matnning umumiy 
xulosasini toping. 
1. Tilingni avayla, omondir boshing. (Yusuf Хos Hojib) 
2. Aytilgan so`z – otilgan o`q. (Maqol) 
3. Noo`rin so`z boshga balo ketirar. 
4. So`zingni o`ylab so`zla, Qayg`u-alam kelmaydi. (Yusuf Xos Hojib) 
5. Podsho oldida uch toifadin guzir yo`qdir: birinchisi – olimi boamal, 
ikkinchisi – vaziri sohibra’y, uchinchisi – munshiyi rostnavis. (Gulxaniy) 
49-50.1-topshiriq. 
Matnni o`qing. Gaplarning kesimini aniqlang hamda ot 
kesim va fe’l kesim kabi turlarga ajrating. 
Farobiy shunday yozadi: “Agar saltanat har qanday talabga javob bersa-yu, 
ammo uni donishmandlik tark etsa, mamlakat hukumatsiz qoldi, deyavering. Bu 
mamlakatni boshqaruvchi hukmdor ham o‘z mavqeyini butkul yo‘qotadi. 
Mamlakat esa halokatga yuz tutadi”.
Fuqarolar bilan muloqot usullari va ularga ta’sir o‘tkazish yo‘llari sodda va 

---

tushunarli bo‘lmog‘i lozim. Aks holda, odamlar hukmdorni tushunmaydilar yoki 
uning talabini bajarolmaydilar. Hukmdorlar dorini bemorning sevimli va ko‘p 
tanovul qiladigan taomiga qo‘shib ichiradigan mahoratli tabibga o‘xshamoqlari 
lozim. Zero, mehr-u muhabbat va rag‘batlantirishlar fuqarolar bilan muomalaning 
eng asosiy usulidir. 
(Farobiy) 
49-50.2-topshiriq. 
Gaplarni o`qing. Egalarni aniqlang. 
Xushomadni yo‘qotishga uringan hukmdor o‘ziga nisbatan nafrat uyg‘otib 
qo‘yishi mumkin. Buning sababi shunday izohlanadi: tabiblar deydilarki, sil 
kasalligini boshlang‘ich davrda aniqlash qiyin, ammo davolash oson. Agar xastalik 
o‘tkazib yuborilgan bo‘lsa, aksincha, uni aniqlash oson-u, davolash mushkul. 
Davlat ishlarida ham shunday: endigina paydo bo‘layotgan illat o‘z vaqtida 
aniqlansa, uni yo‘qotish qiyin emas. Bunga faqat dono hukmdorlargina qodirdirlar. 
Agar illat har kimga yaqqol ko‘rinadigan darajada avj olgan bo‘lsa, hech qanday 
dori-darmon kor qilmaydi. (Makiavelli)