1. Shaxs tushunchalarining ijtimoiy psixologik mohiyati

22.egoizm alturizm stigma tolerantlik
Stigma — yunon tilidan olingan bo‘lib, stigma — «belgi», «dog‘»
ma’nolarini ifodaiaydi. Shaxslaro munosabatlar tizimida uchraydigan shaxsga tegishli yana bir xulqatvor turidir.
Diskriminatsiya — umumiy tushunchada tan olmaslikni
maqsad qilgan yoki tenghuquqlilik hamda uni himoya qilishni
rad etgan, tenghuquqiylik tamoyili va insoniylik qadr-qimmatini
kamsituvchi har qanday ajratish, tahqirlash yoki cheklash.
Tolerantlik — kengfe’llik ma’nosida «tolerantia» so‘zidan olingan
bo'lib, o‘zgalarning xulq-atvori, e’tiqodlari va qadriyatlarini erkin
qabul qilish imkonini beruvchi ruhiy tayyorgarlik; o‘zgalarning
turmush tarzi, xulq-atvori, odatlari, his-tuyg‘ularini bildiradi. Altruizm qisqa va lo‘nda, aniq qilib
aytilganda, hech qanday
manfaatni kutmagan holda boshqalarga yordam berish, birovlarga
yordam qo‘lini cho‘zish demakdir. Uning asosida hech qanday
manfaat kutmaslik yotishi shu bilan asoslanadiki, altruist odam
har doim, hammaga, hatto buning evaziga hech narsa olmasligini
bilsa ham, yordam beraveradi. Ta’kidlash joiz, bunday odamlar
birovlarga qilgan yordami uchun o‘zi jabr ko'rsa ham, baribir
boshqalarga yordam berishni kanda qilmaydi. Bunday odamlar
so‘nggi chaqasi, so‘nggi imkoniyati va hatto jonini ham hech
qanday minnatdorchilik yoki taqdirlanishni kutmasdan bera oladi Diskriminatsiya va stigma har bir
jamiyatda, har bir guruhda
mavjud bo‘lib, shaxsning me’yorl hayot kechirishi, uni ushbu jamiyatda o‘z o‘rnini topishi, mavqega
ega bo‘lishiga bevosita o‘z
ta’sirini ko‘rsatadi. Ayrim hollarda esa inson huquqlari buzilishiga va eng yomoni uning
himoyalanmay qolishiga olib keladi. Diskriminatsiya umumiy tushunchada tan olmaslikni maqsad
qilgan yoki tenghuquqlilik hamda uni himoya qilishni rad etgan,
tenghuquqiylik tamoyili va insoniylik qadr-qimmatini kamsituvchi har qanday ajratish, tahqirlash,
cheklash yoki afzal ko‘rishni
bildiradi. Amerikalik psixolog Chaldinining flkriga ko‘ra, shaxslar
orasida bir-biriga nisbatan diskriminatsiyaning yuzaga keltiruvchi
sabablar quyidagilar bo‘lishi mumkin: «ijtimoiy, iqtisodiy, diniy,
irqiy, etnik kelib chiqishi, tanasining rangi, jinsiy oriyentatsiyasi va
boshqa diskriminatsiyalar». va
odamlarga oid bilimlarini hamda o‘zgalarga munosabatini o‘zgartira olmasligi.
Altruizm — hech qanday manfaatni kutmagan holda boshqalarga yordam berish