1. Sinхrоn gеnеrаtоrning yakоr rеаksiyasi. Аktiv, induktiv vа sig’im yuklаmа bo’lgаndа sinхrоn gеnеrаtоrning yakоr rеаksiyasi

Ma’ruza№2.
Sinхrоn gеnеrаtоrning yakоr rеаksiyasi. Аktiv, induktiv vа sig’im yuklаmа bo’lgаndа sinхrоn gеnеrаtоrning yakоr rеаksiyasi. Sinхrоn gеnеrаtоrning хаrаktеristikаlаri vа ulаr tахlili.
R E J A:
1.Sinхrоn gеnеrаtоrning yakоr rеаksiyasi.
2. Аktiv, induktiv vа sig’im yuklаmа bo’lgаndа sinхrоn gеnеrаtоrning yakоr rеаksiyasi.
3.Sinхrоn gеnеrаtоrning хаrаktеristikаlаri vа ulаr tахlili.
1.Sinхrоn gеnеrаtоrning yakоr rеаksiyasi.
SG statorining har bir fаza chulg‘amlariga qiymatlari simmetrik yuklama ulansa, chulg‘amlardan bir-biriga nisbatan 120 ga siljigan uch fаzali toklar o‘tadi. Bu toklar statorda n₁= n aylanish chastota bilan aylanadigan magnit maydonni hosil qiladi. Yuklama toki yakor magnit oqimi Ф_аni hosil qiladi. Ф_а va qo‘zg‘atish chulg‘amining magnit oqimi Ф₀ bir-biriga nisbatan qo‘zg‘almas bo‘lib, bu oqimlar birgalikda mashinaning natijaviy magnit oqimini hosil qiladi.
Umuman, yuklama bilan ishlayotgan generatorda natijaviy magnit oqimi Ф_nat qo‘zg‘atish chulg‘amining MYK Ф₀va yakorning MYK Ф_а lari ta’siri natijasida hosil bo‘ladi. MYK Ф₀ yuklamaga bog‘liq bo‘l­may­di, Ф_а esa yuklamaning qiymatiga va xarakteriga bog‘liq bo‘ladi. Yuklamaning xarakteri deganda yakor MYuK ning asosiy magnit oqimga qanday burchak ostida ( =0; 0 +90; 0 –90) ta’sir qilishini tushunish lozim. Shuning uchun ham generatorning natijaviy oqimi F_nat salt ishlash rejimidagi oqim Ф₀ dan fаrq qiladi.
Yakor MYK Ф_а ning asosiy magnit oqimi Ф₀= Ф_qo‘z ga ta’siri yakor reaksiyasi deyiladi. Sinxron mashinalarda yakor reaksiyasi yuklama qiymatiga va xarakteriga bog‘liq bo‘ladi. Quyida ayon bo‘lmagan va ayon qutbli sinxron mashina (SM) lar uchun yakor reaksiyasini ko‘rib chiqamiz.
Ayon bo‘lmagan qutbli sinxron generator magnit tizimsining to‘yini­shi hisobga olinmagan hol uchun yakor reaksiyasi. Bunday SM da stator va rotor orasidagi havo oralig‘ida stator aylanasi bo‘yicha bir xil bo‘ladi. Shunday bo‘lgani uchun mashinaning magnit zanjiri to‘yin­ma­gan bo‘lsa, natijaviy magnit oqim F_nat ni aniqlash ancha osonlashadi, ya’ni u Ф₀ va Ф_а magnit oqimlarining geometrik yig‘indisiga teng bo‘ladi:
F_nat = Ф₀ + Ф_а (1)