52.Funksional bog‘lanish korrelyasion bog‘lanishdan farqi.
53.O‘zaro bog‘lanishlar tushunchasi.
Hodisalar orasidagi o‘zaro bog‘lanishlarni o‘rganish statistika fanining muhim vazifasidir. Bu jarayonda ikki xil belgilar yoki ko‘rsatkichlar ishtirok etadi, biri erkli o‘zgaruvchilar, ikkinchisi erksiz o‘zgaruvchilar hisoblanadi. Birinchi toifadagi belgilar boshqalariga ta’sir etadi, ularning o‘zgarishiga sababchi bo‘ladi. shuning uchun ular omil belgilar deb yuritiladi, ikkinchi toifadagilar esa natijaviy belgilar deyiladi. Masalan, paxta yoki bug‘doyga suv, mineral o‘g‘itlar va ishlov berish natijasida ularning hosildorligi oshadi. Bu bog‘lanishda hosildorlik natijaviy belgi, unga ta’sir etuvchi kuchlar (suv, o‘g‘it, ishlov berish va h.k.) omil belgilardir. O‘zaro bog‘lanishlar xarakteriga qarab ikki turga bo‘linadi:
- funksional bog‘lanishlar;
- korrelyatsion bog‘lanishlar.
54.Tanlama natijalarini bosh to‘plamga tarqatilish usullari.
Tanlanma kuzatish ma’lumotlari bosh to‘plamga quyidagi ikki usul orqali tarqatiladi.
1. Qayta hisoblash usuli. Faraz qilaylik, tanlanma kuzatish o‘tkazilib biror belgining o‘rtacha miqdori ( ) va salmog‘i (R) uchun ishonch oraliqlari aniqlangan:
va
Tengsizliklar bosh to‘plam miqdoriga (N) ko‘paytirilsa, belgi qiymatlarining (x) yig‘indisi( ) va o‘rganilayotgan belgiga ega bo‘lgan birliklarning miqdori (PN) uchun ishonch oraliqlari
hosil bo‘ladi.
2. Koeffitsiyentlar usuli. Ba’zi hollarda yoppasiga kuzatish ma’lumotlari tanlanma usuli bilan tekshirib ko‘riladi va unga tegishli o‘zgartirishlar kiritiladi. Masalan, tuman aholisidagi qoramollarning soni ho‘jalik daftariga asosan N ta bo‘lsin. Buni tekshirib ko‘rish uchun tumanning ayrim joylarida nazorat tekshirishlar o‘tkaziladi. Nazorat tekshirishlar ko‘rsatadiki, bu joylarda aholidagi qoramollarning soni ho‘jalik daftarlari bo‘yicha n ta bo‘lib, haqiqatda n' ta ekan. U holda tuman aholisidagi qoramollarning umumiy soni ushbu k q n'/n oeffitsiyentga binoan tuzatiladi, ya’ni:
Do'stlaringiz bilan baham: |