1. Statistika atamasi qanday kelib chiqqan va ilk bor nimani anglatgan?

Korrelyatsion bog’lanish – o'rganilgan belgining ma'lum bir kattaligiga u 
bilan bog’liq ikkinchi bir belgining bir necha kattaliklarini mos kelishidir. Tana
og’irligi va bo'y uzinligi bog’liqligi korrelyatsion bog’lanishga misol bo'la oladi.
Agarda bo'yi bir xil bo'lgan bolalarni tana vaznini o'lchasak, u har xil bo'ladi va
ma'lum bir amplitudada tebranadi. Chunki, tana vazniga faqat bo'yi emas balki,
ovqatlanish, salomatlik va asab-ruhiy xolat ham ta'sir etadi.
Xodisa va belgilarning uzviy bog’liqligini o'lchash 
va baholash haqida 
 

---

tasavvurini berish uchun korrelyatsiya koeffitsienti hisoblanadi.
Korrelyatsion bog`lanish umumiy holda quyidagicha ta’riflash mumkin. O`zaro bog`langan 
ikkita belgidan biri X ning ayrim qiymatlarini 
yoki
orqali, ikkinchi belgi Y ning birinchi belgi X ning har bir 
qiymatiga mos keladigan qiymatlarini
yoki 
deb 
belgilaylik. 
Bir 
belgi X ning 
har 
bir 
qiymatiga 
ikkinchi 
o`zgaruvchan Y belgining 
taqsimoti 
mos 
kelsa, 
bunday 
munosabatda korrelyatsion 
bog`lanish deb yuritiladi. 
47) 
48) Geometrik o’rtacha nma ? u qachon qo’llaniladi 
Geometrik o’rtacha deb shunday ilmiy qoidaga asos-langan o’rtachaga aytiladiki,u bilan 
o’rtalashtirilayotgan miqdorlarni almashtirish natijasida bu miqdorlarning o’zaro ko’paytmalari 
natijasi o’zgarmasligi va to’plam birliklari bo’yicha geometrik progressiya bo’yicha taqsim-
lanishi zarur. 
Geometrik o’rtacha X
geom 
n - qator hadlarining o’zaro ko’paytmasini n darajali ildiz 
ostidan chiqarish hosilasidir, ya’ni 
. (7.3). 
Bu yerda:
hadlar ko’paytmasini bildiradi. Masalan, uyning eni 5 m, 
bo’yi 11,4 m va balandligi 4 m desak, uy hajmining tomonining o’rtacha uzunligi qancha?
. 
49. 
51.Belgilarning soniga qarab, korrelyasion bog‘liqlikning ikki ko‘rinishi. 
Bu ko’rsatkichni birinchi bo’lib Angliyalik olimlar Golton va Pirsonlar taklif
x
x
x
x
x
x
геом
n
n
i
i
n
n




1
2
3
1
*
*
...
i
n


1
i
n


(
)
1
x
м
геом



5 11 4 4
228
6 11
3
3
* , *
,

---

qilishgan. Korrelyatsiya koeffitsienti –1 dan + 1 gacha oraliqda bo’ladi. Agar korrelyatsiya 
koeffitsienti manfiy ishora chiqsa, bog’lanish teskari, musbat bo’lsa to’g’ri chiziqli bog’lanish 
mavjudligi tan olinadi. Aynan shu xususiyat bilan bu ko’rsatkich boshqa ko’rsatkichlardan farq 
qiladi va bu uning boshqalardan ustunligidir. Korrelyatsiya koeffitsienti birga yaqinlashib 
borgan sari bog’lanish kuchi oshib boraveradi va aksincha. Bog’lanish zichligini harakterlovchi
ko’rsatkichlarga sifat jihatdan baho berish uchun statistikada Cheddok shkalalari ishlatiladi. 
52.Funksional bog‘lanish korrelyasion bog‘lanishdan farqi. 
Cheddok shkalalari Bog’lanish zichligi
0,1-0,3 bõsh
0,3-0,5 õrtamiyona
0,5-0,7 sezilarli
0,7-0,9 yuqori
0,9-0,99 juda yuqori
Bog’lanish kuchi bo’sh o’rtamiyona sezilarli yuqori juda ham yuqori Ma’lumki, omil belgi 
bilan natijaviy belgi o’rtasidagi bog’lanish zichligi birga teng bo’la olmaydi. Agar birga teng 
bo’lsa, ular o’rtasida korrelyatsion bog’lanish emas, balki funktsional bog’lanish mavjuddir. 
Agar nolga teng bo’lsa, ular o’rtasida bog’liqlik umuman yo’q. Cheddok shkalalaridan ko’rinib 
turibdiki, bog’liqlikning qiymatlari 0,7 oshgan taqdirda omil belgi bilan natijaviy belgi o’rtasida 
aloqa yuqori, 0,9 bo’lganda esa juda ham yuqori. Bu holatni determinatsiya koeffitsientiga 
ko’chirsak (5-mavzuga qaralsin), natijaviy belgining variatsiyasining yarmidan ko’prog’i omil 
belgining 
53.O‘zaro bog‘lanishlar tushunchasi. 
54.Tanlama natijalarini bosh to‘plamga tarqatilish usullari. 
Mexanik tanlamani tashkil qilishda to’plamning birliklari oldindan ma’lum tartibda (masalan, 
alfavit bo’yicha, joylashish o’ringa ko’ra, qaysidir qursatkichni ko’payib yoki kamayib borishi 
bo’yicha va h.k.) joylashtiriladi. Keyin esa birlikning belgilangan birliklari soni ma’lum interval 
orqali tanlab olinadi. bunda bosh to’plamdagi intervalning o’lchovi tanlama salmog’i 
miqdorining teskari miqdoriga teng. Masalan, 2 foizli tanlamada har 50-birlik tanlanadi va
tekshiriladi (1:0,02) 5 foizli tanlamada har 20-birlik (1:0,05). Etarli darajadagi katta to’plamda 
mexanik tanlama natijalarining aniqligi bo’yicha tasodifiy tanlamaga yaqin keladi. Shuning 
uchun mexanik tanlamaning o’rtacha xatosini aniqlaganda tasodifiy takrorlanmaydigan 
tanlamaning formulalarini ishlatishadi. 
55.Garmonik o‘rtacha nima va qanday sharoitda u qo‘llanadi? 

---

O’z-o’zidan ravshanki, iqtisodiy hodisalar 
uchun o’rtachani aniqlayotganda bu qoida 
hodisaning iqtisodiy mohiyati jihatidan asoslanishi 
kerak, albatta, aks holda olingan o’rtacha miqdor va 
uning sifat asosi bir-biriga monand bo’lmay qoladi.
Oddiy 
garmonik 
o’rtacha:
yoki qisqacha:
O’rtacha tortilgan garmonik miqdor o’rtalashtirilayotgan miqdorlar har xil 
vaznga (W
i
) ega bo’lgan taqdirda qo’llaniladi va quyidagicha hisoblanadi: 
56.Statistik kuzatish qanday turlarga bo‘linadi. 
Voqyealar sodir bo’lishini qayd qilish vaqtiga qarab statistik kuzatish uch 
turga ajraladi: 1) uzluksiz (joriy) kuzatish; 2) fursatli kuzatish; 3) bir yo’la 
kuzatish. 
57.Uzluksiz, uzlukli va bir yo‘la kuzatishlarning mohiyati 
Uzluksiz kuzatish-bu voqyea ro’y berishi bilanoq uni qayd qilish (hisobga olish)dir 
Fursatli davriy kuzatish - bu voqyea sodir bo’lgandan so’ng ma’lum muddat 
o’tganda uni qayd qilib tekshirishlarni teng vaqt oralig’ida takrorlab turish 
Bir yo’la kuzatish -bu hodisani har zamonda, extiyoj tug’ilishiga qarab 
kuzatish.