Tropik va subtropik kengliklardagi tog‘li hududlarda havo h arorati va
Download 38.4 Kb.
|
Tropik
MUSTAQIL ISH Tropik va subtropik kengliklardagi tog‘li hududlarda havo h arorati va boshqa m eteorologik kattaliklaming yillik o'zgarishlari tekislanadi. Bu y er- da yom g'irlar va qurg‘oqchil davrlar uzayadi, havo haroratining sutkalik tebranishlari esa yillik am plitudalarning ekstrem um laridan katta b o ‘ladi. Tropik iqlim sharoitida baland tog‘lardagi stansiyalarda haroratning s u tk a lik amplitudasi yillik amplitudalardan biroz k a tta bo'lishi m um kin. M asa - lan, ekvator yaqinida (12° j.k.) dengiz sathiga nisbatan 2850 m b alandlikda joylashgan K itoda (Ekvador) haroratning yillik am plitudasi 0,2° ga ten g ("abadiy bah o r“ ataluvchi iqlim). Havo haro ratin in g sutkalik am plitudasi esa 20° gacha yetishi mumkin. Yana bir xususiyat. Havo haroratining ekstrem um lari kechroq m u d d a t- larga siljiydi. O datda, 800 m balandlikdan boshlab yilning eng iliq oyi - avgust, eng sovuq oyi esa — fevral b o ‘ladi. 1500 m dan balandda b a h o r kuzga qaraganda sovuqroq bo‘ladi. TogMar havoning namlik darajasiga sezilarli ta ’sir o'tkazadi. B alandlik bo'ylab m utlaq nam lik kamayadi, chunki havo harorati kamayadi, u b ilan esa havodagi bug‘ miqdori chegaralanadi. M utlaq nam likning eng k a tta qiymatlari — Quyoshning chiqish paytida kuzatiladi. Tog‘larda nisbiy namlik kam o ‘zgaradi, unin g maksimal qiy m atlari bulutlarning quyi chegarasi sathida kuzatiladi. Sutkalik o ‘zgarishda nisbiy nam likning m inim um i yozda ertalab va tu n d a kuzatiladi, kunduzi u suv bug'ining vodiy sham oli bilan ko‘chishi natijasida kattaroq bo‘ladi. Yillik o'zgarishda o 'rta kengliklardagi tog‘larda nisbiy nam likning eng katta q iy matlari yozda, eng kichiklari — qishda kuzatiladi. Tog‘larning yonbag'irlarida havoning nam ligi doim o o ‘sha b alan d lik - dagi erkin atm osferadagi sathlardagidan o 'rta c h a 10% ga katta bo ‘ladi. TogMarda b u lu tlilik n in g taqsim oti tu rlic h a . U n in g m iq do ri va tu r i joyning den g iz sath ig a nisbatan b a la n d lig ig a , re le f shakliga, u s tu n lik qiladigan sham olga nisbatan to g ‘ y o n b a g 'irla ri va v od iylarn in g e k s p o - zisiyasiga bogMiq. B unda hal qiluvchi o m il — bu to g ‘larn in g n a m lik olib keluvchi havo oqim lariga n isb atan jo y la sh ish id ir. T o g‘ m assiv lari va tizm alarin in g sham olga qaragan to m o n la rid a havo m a ssa la rin in g k o ‘tarilishi m ajb u riy konveksiyaga olib k elad i va n am hav on in g a d ia - batik sovishi kuzatiladi. Shuning u chun harn to g ‘larning sham olga q a r a gan to m o n id a b u lu tla rn in g m iqdori o rta d i, sham o lg a teskari b o ‘lg an to m o n id a esa, a k sin ch a , kam ayadi. Y iln in g iliq davrid a b u lu t t i z i m - larining k attalash ish i va konvektiv b u lu tla r m iq d o rin in g o rtish i k u z a tiladi. V odiy sirkulyasiyasi norm al riv o jla n g a n d a konvektiv b u lu tla r to g ‘ tizm asi b o 'y la b ch o 'zilib jo y la sh a d i. T o g ‘la r o d a td a q o r b ila n q o p langan y iln in g sovuq vaqtida o ch iq h a v o yoki fro n ta l x a ra k te rd a g i bulutlilik u stu n lik qiladi. Download 38.4 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling