1. Sun'iy intellektning asosiy tushuncha va ta'riflari, sun'iy intellekt sohasidagi tadqiqot yo'nalishlari, qanday tizimlar intellektual tizimlar toifasiga kiradi

27.Sun'iy intellektni rivojlantirish tarixi va yo'nalishlari
Sun'iy intellekt (SI)ni rivojlantirish tarixi oldukca bog'liq va boshlang'ich taraqqiyotlarga ega bo'lgan sohalar ichiga kiradi. Quyidagi bosqichlar sun'iy intellektning rivojlantirilish tarixini va yo'nalishlarini ifodalaydi:

1. **Boshlang'ich Davr (1950-1980):**

- Sun'iy intellektga oid birinchi g'oyalar va ideyalar 1950-yillarda paydo bo'ldi. Alan Teringning "Computing Machinery and Intelligence" nomli maqolasida Turing testini taklif qilishi, sun'iy intellekt sohasida amaliy topishlar uchun ajublangan bo'lib, boshlang'ich hisoblanadi.

- 1956 yil, John McCarthy, Marvin Minsky, Nathaniel Rochester va Claude Shannon kabi ilmiy olimlar Bostonda bo'lgan Dartmouth konferensiyasida sun'iy intellekt sohasida bir qator asosiy masalalar va muammolarni chuqurlashtirish maqsadida birgalikda to'plandilar.

- Shuningdek, o'sha davrda turing mashinalari va boshqa hisoblovchi modellar bilan ishlangan. Bu davrda tarmoqlar, logika, bayonlar va robotlar sohasida boshlang'ich topishlar amalga oshirildi.

2. **Bu Yuqori Talaqqiyot (1980-2000):**

- 1980-yillarda xaridor-orientatsiya (user-centered) soha rivojlandi va sun'iy intellektning amaliy foydalanishga yo'l qo'ymoqda ro'yxatga olingan.

- Bu davrda ekspert tizimlar, natural tillar, so'zlar orqali kompyuter bilan muloqot, bayon dasturlar, rassom robotlar va boshqa yonalishlar rivojlantirildi.

- Bunday xorijiy korxona tizimlari, avtomatlashtirilgan tuzilmalar, aniqlovchi tizimlar va sifatli sozlamalar ishlab chiqildi.

3. **Ma'lumotlar Tiniqliklari va Internet (2000-2010):**

- Internetni foydalanish imkoniyatlari kengaydi va bu davrda ma'lumotlar tiniqliklari (data mining) va ma'lumotlar analitikasi bo'yicha e'tibor kuchaydi.

- Google, Facebook, va boshqa tarmoqlar kabi xizmatlar sun'iy intellektning muvaffaqiyatli foydalanilishini ko'rsatishdi.

- 2000-yillarning oxirida, tarqalgan tarmoqlar (deep networks) sohasidagi ideyalar yangilanib, bu davrda tarqalgan tarmoqlar (deep learning) hamkorlik qilish, tasniflash, aniqlash va boshqa vazifalarda muvaffaqiyatli foydalanilish uchun e'tirof etilgan.

4. **So'nggi Rivojlanish (2010-hozir):**

- Tarqalgan tarmoqlar sohasida yuqori talaqqiyotlar bo'lib, sun'iy intellektning turli yonalishlari, shu jumladan tasvir tanishuv (image recognition), o'qish va yozish (NLP), o'yinlar va robotlar sohasida rivojlantirilmoqda.

- Sun'iy intellektning qo'llanilishi kengaymoqda, shuningdek avtomobillar, ishlab chiqarish, tibbiyot, maishiy texnika, xizmatlar sohasida keng doira qo'llanishlar rivojlanmoqda.

- Kvantum kompyuterlari, qiymatli ma'lumotlar, avlodlararo sun'iy intellekt, boshqa xizmatlar sohasidagi yangi yo'nalishlarni rivojlantirish uchun muhim bo'lib kelmoqda.

Sun'iy intellekt sohasida rivojlanish davrida, bu sohada innovatsiyalarni amalga oshirish uchun tajriba, matnli materiallar, ta'lim, ilmiy tadqiqot, yaratish va korxona investitsiyalari katta ahamiyatga ega.