1. Sun'iy intellektning asosiy tushuncha va ta'riflari, sun'iy intellekt sohasidagi tadqiqot yo'nalishlari, qanday tizimlar intellektual tizimlar toifasiga kiradi

05.01.11.-Raqamli texnologiyalar va sun'iy intellect mutaxassisligi bo'yicha asosiy doktoranturaga kirish imtihonini topshirish uchun savollar ro'yxati

1. Sun'iy intellektning asosiy tushuncha va ta'riflari, sun'iy intellekt sohasidagi tadqiqot yo'nalishlari, qanday tizimlar intellektual tizimlar toifasiga kiradi.
Sun'iy intellekt (SI) – bu kompyuter tizimlari yoki dasturlar, odamlarning o'zlariga xos ma'lumotlarni olish, o'zgarishi, o'rganishi, muammolarni hal qilishi va har xil jadvalda tushuntirish, tasavvur qilish, uchta burchakda fikr bildirish, o'zingizni tahlil qilish va o'rganish qobiliyatiga ega bo'lgan kompyuter sistemalaridir.

Sun'iy intellektning asosiy tushunchasi va ta'riflari:

1. **Sun'iy Intellekt (SI) Tushunchasi:** Sun'iy intellekt, odamlarning o'zlarini o'rganish, o'zgarishlar va muammolarni yechish, talablarini o'rganish va undan tashqari ma'lumotlarni o'zlashtirish qobiliyatlariga ega bo'lgan kompyuter sistemalaridir.

2. **Sun'iy Intellekt (SI) Ta'riflari:** Sun'iy intellekt, kompyuterlarni, odamning o'rganish va mushohada qilish qobiliyatlarini boshqarish uchun tuzilgan bo'limdir. Bu tizimlar odam faoliyatlarini nazorat qilish, o'rganish, ma'lumotlarni tahlil qilish va muammolarni yechishda odamlar bilan bir xil xulosa chiqarish imkoniyatiga ega.

Sun'iy intellekt sohasidagi tadqiqot yo'nalishlari:

1. **Ma'lumotlar Tahlili va Boshqarilishi:** Bu yo'nalish ma'lumotlarni to'plash, tahlil qilish, ma'lumotlarni shakllantirish va fikr bildirishning algoritmik usullarini o'rganadi.

2. **Ta'lim Tizimlari:** Bu soha, kompyuterlarga biron bir vazifani o'rganish va uning asosiy qoidalarini, shartlari va muammolarini o'rganishga oid.

3. **Tabiatshunoslik va Nutq Tizimlari:** Tabiatshunoslik va nutq tizimlari, kompyuterlarni tabiat, inson nutqi va xalqaro til asosida o'rganishga yo'naltiradi.

4. **Sun'iy Intellekt va Robototexnika:** Bu soha, robotlar va avtomatlashtirilgan tizimlar yaratish, ularni boshqarish va ular bilan insonlar orasidagi ko'rsatkichlarni o'zlashtirishga oid.

Sun'iy intellektning tizimlar intellektual tizimlar toifasiga kiradi. Bu tizimlar quyidagi kuchli algoritmik vositalarga ega:

1. **Mashina O'rganish (Machine Learning):** Bu tizimlar o'zgaruvchan ma'lumotlardan o'rgangan holda, yangi ma'lumotlarni boshqarish, fikr bildirish va muammolarni yechishga o'rganishadi.

2. **Yadroviy O'rganish (Neural Networks):** Bu tizimlar, insonning nerv tizimi asosida yaratilgan va boshqa tizimlarga nazaran ko'p marta kompleks bo'lgan algoritmik modellarga ega.

3. **Sun'iy Faraziy Qo'llanmalar (Expert Systems):** Bu tizimlar, ma'lum bir soha bo'yicha mutaxassis odamlarning bilimlarini kompyuterda o'rgangan holda qo'llanib, muammolarni yechishda yordam bera olishadi.

Sun'iy intellekt, kompyuterlarning insonlar kabi o'zlashtirish va muammolarini yechishda yordam bera olishning eng so'nggi texnologik rivojlanishlaridan biridir.