1. Suyaklaring joylashishi,shakli va vazifasi bo`yicha klassifikatsiyasi

92.Qalqonsimon , qalqonsimon orqa bezlari, tuzilishi, topografiyasi, QBT va 

innervatsiyasi 

Gl.thyroidea- toq a’zo, 25-30 gr, o’lchamlari-6x4x2sm.Bo’yinning oldingi sohasida joylashgan. 

4 qismi bor: lobus dexter et sinister, isthmus.30% ida isthmusdan yuqorida  lobus pyramidalis 

bor. 

Yuqorisi- qalqonsimon tog’ayning yuqori sohasigacha. Pasti-traxeyaning 5-6- tog’ayigacha 

Isthmus sohasi—traxeyaning 2-3-tog’aylari sohasiga to’g’ri keladi. 

Gormonlari:1)tiroksin(tetrayodtiramin); 2)triyodtiramin – ikkalasi tireoglobulin deyiladi, modda 

almashinuvini boshqaradi.3)tireokalsitolin—Ca miqdorini qonda kamaytiradi. 

Gipofunksiyasi- yosh bolalarda kritinizmga olib keladi(o’sishdan qoladi, tana disproporsiyasi, 

aqlan zaif,tili og’zidan chiqib turadi), katta odamlarda gipoterioz(miksidema)ga olib 

keladi.Giperfunksiya—tireotoksikoz(Bazedov) kasalligi—ayollarda ko’p uchraydi,tez 

asabiylashadi, taxikardiya, ko’p ovqat yeydi, modda almashinuvi kuchli.Endemik 

buqoq(gormonlarga bog’liq emas)—yod yetishmasligidan kelib chiqadi(yod kunlik-0,3gr) 

QBT:a.thyroidea superior(a.caroticus externa), a.thyroidea inferior(tr.thyreocervicalis), 

r.thyroidea(arcus aorta) 

In: n.laryngea superior, n.laryngea inferior n.recurrens laryngea(n.vagus) 

Gl.parothyroidea—guruchga o’xshash mayda tanachalar. 2tadan 7 tagacha, o’rtacha -4 

ta(superior et inferior),  3-5 mm, umumiy og’irligi – 0,1-0,4 gr 

Garmoni-paratgormon. 

Gipofunksiyasi-tetaniya(mushaklar titrashi va tortilishi-- sudurgi). Chunki Ca

2+

 qonda 

kamayadi, K

+

 oshadi. K

+

-- harakat aparati qo’zg’aluvchanligini oshiradi va mushaklar titraydi, 

yurak to’xtashi ham mumkin.Giperfunksiya—hazm, yurak- qon tomir tizimini ishdan chiqaradi, 

aritmiya, ich ketish(diareya). 

QBT:a.thyroidea superior et inferior.  In: n.laryngea superior, n.laryngea inferior n.recurrens 

laryngea(n.vagus),r sympatici(tr.sympaticus)