1. Suyuqliklarda elektr toki. Faradyey qonunlari. Yarim o‘tkazgichlar. Suyuqliklarda elektr toki

Suyuqliklarda elektr toki. Faradyey qonunlari. Yarim o‘tkazgichlar.
Reja:
1. Suyuqliklarda elektr toki.
2. Faradyey qonunlari.
3. Yarim o‘tkazgichlar.

Suyuqliklarda elektr toki
Elektr tokini o’tkazish jarayoni matall qurilmalar (o’tkazgichlar) yordamidaamalga oshirilganiga qaramay, suyuqlikdagi oqim ma’lim bir sabablarga ko’ra bunday atomlar va molekulalarni olgan yoki yo’qotgan zaryadlangan ionlarning harakatiga bog’liq. Ushbu harakat ko’rsatkichi – bu ma’lum bir moddaning xususiyatlarining o’zgarishi, bu yerda ionlar o’tadi. Shunday qilib, turli xi suyuqliklarda oqim hosil bo’lishining o’ziga xos kontsepsiyasini shakllantirish uchun elektr tokinig asosiy ta’rifiga tayanish kerak. Salbiy zaryadlangan ionlarning parchalanishi tok manbai maydoniga ijobiy qiymatlarning harakatlanishi osonlashtirishi aniqlandi. Bunday jarayonlarda musbat zaryadlangan ionlar teskari yo’nalishda – manfiy oqim manbai tomon haraatlanadi.
Suyuq o’tkazgichlar uchta asosiy turga bo'linadi:
. yarim o’tkazgichlar;
. dielektriklar;
. dirijyorlar.
Ta’rif 1
Elektrolitik dissotsiatsiya – bu ma’lum bir eritma molekulalarnng salbiy va musbat zaryadlangan ionlarga parchalanish jarayoni.
Suyuqliklardagi elektr toki ishlatilgan suyuqliklarning tarkibi va kimyoviy xosslari o’zgarganidan keyin paydo bo’lishi mumkinligini aniqlashda elektr tokining boshqa yo’llar bilan tarqalashi nazariyasiga to’liq zid keladi.
Faradey tajribalari va elektroliz
Suyuqliklardagi elektr tokining oqimi zaryadlangan ionlarni harakatga keltirish jarayonining hosilasidir. Suyuqliklarda elektr tokining paydo bo’lishi va tarqalshi bilan bog’liq muammolar taniqli olim Maykl Faradeyni o’rganishiga olib keldi. Ko’plab amaliy tadqiqotlar yordamida u elektroliz paytida ajralib chiqadigan moddaning massasi vaqt va elektr energiyasiga bog’liqligiga dalil topa oldi. Bunday holda, tajribalar o’tkazilgan vaqt muhim ahamiyatga ega.
Shuningdek, olim elektroliz jarayonida ma’lum miqdordagi modda ajralib chiqqanda bir il miqdordagi elektr zaryadlari talab qilinishini aniqladi. Ushbu raqamni aniq o’rnatish va uni Faradey raqami deb nomlangan doimiy qiymatda tuzatish mumkin edi.
Suyuqliklarda elektr tkining tarqalish shartlari har xil. U suv molekulalari bilan o’zaro ta’sir qiladi. Ular odatdagi matall o’tkazgiz yordamida eksperimentlarda kuzatilmagan ionlarning barcha harakatiga sezilarli darjada to’sqinlik qiladi. Bundan kelib chiqadiki, elektrolitik reaksiyalar paytida tok hosil bo’lishi unhalik katta bo’lmaydi. Biroq, eritma harorati oshgani sayin, o’tkazuvchanlik asta-sekin o’sib boradi. Bu elektr tokining kuchlanishi ko’tarilishini anglatadi. Shuningdek, elektroliz jarayonida ma’lim bir molekulaning ko’pligi tufayli ortib borishi sezildi. Eritma ma’lum bir me’yordan yuqori bo’lgan ionlar bilan to’yingan bo’lsa, teskari jarayon paydo bo’ladi. Eritmaning o’tkazuvchanligi yana pasayishni boshlaydi.
Hozirgi vaqtda elektroliz jarayoni fan va ishlab chiqarishning ko’plab sohalarida o’z qo’llanilishini topadi. Sanoat korxonalari metallni qabul qilishda yoki qayta ishlashda foydalanadilar. Elektrokimyoviy reaksiyalar quyidagilarga bog’liq:
. tuzlarning elektrolizi;
. elektrokaplama;
. sirtni polishing;
. boshqa oksidlanish – qaytarilish jarayonlari.