1-Tajriba ishi Magnit puskatellarning tuzilishini va

1-Tajriba ishi
Magnit puskatellarning tuzilishini va ishlashini o‘rganish

Puskatel (magnitli puskatel) — bu kommutatsion elektrik apparat bo’lib ushbu qurilma elektr dvegatellarni qushish, ajratish va himoya qilish maqsadida qo’llaniladi. Ushbu qurilma o`z ichigga kontaktor, ximoyalash apparatlari, boshqarish va bloklash qismlarinioladi.

Magnitlipuskatelning asosiy qismlariga:
Chulg’am, kuch kantaktlar majmuasi, qushimcha kantaktlar majmuasi, korpus.
Reversiv va nereversiv boshqarish sxemasi puskateli bilan farqlanadi. Reversiv qo’shishi va “Oldinga” (harakatlanish) yo’naltirishi va ikkinchisi knopka “Orqaga” harakatlanadi.Nereversiv boshqarish sxemasida bitta puskatel bo’lib u dvegatelni oldinga boshqarish sxemasi ikkita knopkadan iborat bo’lib, ushbu knopkalardan biri dvegatelni aylantiradi va uning boshqarish puskateli faqat bir dona bo’ladi.
Elektrdvigatelning nerevsev puski kuchlanish sxemasi (a) va boshqarish sxemasi (b) 1-rasmda berilgan. Berilgan sxemada (b) da “pusk” tugmasi bosiladi "P" kontakt qo’shiladi va magnitniy puskatel katushkasi ”KMP” dan “P” kontakt orqali, “S” katushka “KMP” va kontakt “RT” ga tok oqib o’ta boshlaydi. Magnitniy puskatel katushkasi ”KMP”, elektromagnit vazifasini bajaradi. Serdichnikdan tok oqib o’tayotganda magnitniy puskatel katushkasi ”KMP” elektromagnit maydon hosil qiladi, kuchlanish kontaki “SKMP” birgaligida (a). Bu birlashgan kontaktlar huddi kuchlanish sxemasidan pusk dvigatelini olib o’tganday ko’rinadi.
Bir vaqtning o’zida kuchlanish kontaktlari yaxshi ulanadi magnitniy puskatel ochiq va yopiq “DKMP” qo’shimcha kontaktlari boshqarish sxemasini ishlatadi. Berilgan sxemada “DKMP” kontaky “P” ni qulflash uchun hizmat qiladi magnitniy puskatel yoqilib tugma qo’yib yuborilgandan so’ng “P” kontakti avtomatik tarzda “DKMP” dan tok oqib o’tadi. Natijada puskatel yoqilgan holda qoladi. “D₁” elektrodvigatelini to’xtatish uchun “STOP” tugmasi bosiladi va “S” kontakti magnitniy puskatel “KMP” ta’minotini o’chirishga olib keladi va “D₁” elektrodvigatelni to’xtashiga olib keladi.
"RT" – issiqlik relisi (a), maksimal tok yuklamasining oshib ketishidan himoya qilish uchun xizmat qiladi. Releni ishlash prinsipi asosan undan oqib o’tayotgan yuqori tokni maxsus “bimetall” plastina sezadi. Yuqori tok ko’tarilganda plastina erishni boshlaydi va bundan keyin “RT” kontakt razriv mexanizmi bosiladi. “RT” kontakti magnitniy puskatelni o’chiradi va “D₁” elektrodvigatelini o’chiradi.
Bu sxemani ishlash prinsipi anaologli sxemada “MP₁” va “MP₂” kontaktlari orasidagi farqni ko’rishimiz mumkin.
Bu sxemada xam “pusk” tugmasi bosiladi, analogli nereversiv sxema kabi katushka magnitniy puskatel “KMP” dan ta’minot olinadi.
Magnitmiy puskatel kontaktlarni " SKMP1 ", " DKMP1 " yopiq va kontaktni " MP1 " ochiladi. Kontakt aloqa " MP1 " " KMP2 " to'sib olib keladi va shu tariqa noto'g'ri kiritish , uni himoya qiladi. Zarur o'zgartirish , aylanish yo'nalishi dvigatel , birinchi faqat keyin , o’chiq puskatel
" KMP1 " o'chiriladi, shunga ko'ra " SKMP2 " kontaktlar DKMP2 "va kontakt aloqa ochish " mp2 " yopilishi olib keladi " KMP2 " . Dvigatelni to’xtatish uchun “STOP” tugmasini bosadi va vaqtinchalik “S1” kontakti ochiq qoladi.
Magnitli ishga tushirgich deb QT toki va boshqa elektr energiyasi qabul qiluvchilari ega uch fazali asinxron elektrodvigatellar bilan masofadan va avtomatik boshqarish uchun, hamda yo’q qo’yilishi mumkin bo’lmagan yuklamalar va minimal yuklamalar (nominaldan 85% ga kichik)dan himoyalash uchun qo’llaniladigan kommutatsion elektromagnit apparat.
Magnitli ishga tushirgich umumiy panelga qotirilgan va metal korpusga joylashtirilgan bir yoki ikki uch qutbli o’zgaruvchan tok kontaktorlaridan tashkil topgan. Ishga tushirgichlarning ko’p qismi elektr issiqlik relesi bilan jihozlangan. Bir kontaktorli magnit ishga tushirgich (reversivlanmaydigan) ishga tushirishni, to’xtatish va kuchlanish paydo bo’lganda o’z-o’zidan yonishlar va issiqlik yuklamalari yoki QT toklaridan himoyani amalga oshiradi. Ikkita kontaktorli ishga tushirgich (reversivli) yuqorida sanab o’tilgan funksiyalardan tashqari elektr dvigateli reverse boshqaruvini ham amalga oshiradi.
PAE, PME, PML, PMSseriyadagi ishga tushirgichlar keng tarqalgan.
Ishga tushirgichlar noreversiv va reversiv, elektr issiqlik releli va elektr issiqlik relesiz qilib yasaladi.
Elektr issiqlik rele dvigatelni QT toklaridan himoyani ta’minlamaydi va shuning uchun ishga tushirgich oldidan (to’yinish tarafdan) sirpanchiq predoxranitellar yoki avtomatlar o’rnatilishi kerak. Minimal kuchlanish himoyasi (minimal yoki nol himoya) kontaktor g’altagi yordamida amalga oshiradi, u kuchlanish olib tashlanganda yoki nominal kattalikdan 60 – 70% ga pasaytirilganda yakorni belgilangan holat ushlay olmaydi va ishga tushirgich kontaktorlari qo’zg’aluvchan sistema vazni ta’sirida o’chadi. Minimal kuchlanish himoya funksiyasini “Ishga tushirish” tugmachasini shuntlovchi kontaktor g’altak zanjiridagi ulovchi blok-kontakt K ham bajaradi.
Noreversiv magnit ishga tushirgich boshqaruvi masofadan ikki kontaktli post yordamida, reversivniki esa – uch tugmachali post yordamida amalga oshiriladi.
PME seriyadagi ishga tushirgichlar quvvati 0,27 – 10 kW QT rotorli asinxron dvigatellarni masofadan boshqarish uchun, PAE seriyadagilari esa – quvvati 4-75 kW dvigatellarni tarmoq nominal kuchlanishi 50 yoki 60 Hz chastotali o’zgaruvchan tokda 380 V gacha bo’lganda mo’ljallangan.
Avtomatik va masofadan boshqarish apparaturasi kon korxonalari elektr uskunalarini boshqarishni qisman yoki to’liq avtomatlashtirishni amalga oshirish imkonini beruvchi mukammallashgan elektr apparaturasi hisoblanadi. Masofadan boshqarish apparaturasi boshqariladigan kon mashina va mexanizmlaridan sezilarli masofada joylashishi mumkin. Avtomatika vositasi bilan kompleksda bu apparatura elektr uskunalari avtomatlashtirilgan boshqaruvida qo’llanilishi mumkin. Kon mashina va mexanizmlarini elektr uzatmalari bilan boshqarish sxemalari va boshqa avtomatizatsiya sistemalarida elektromagnit kontaktorlar, boshqaruv relesi va magnit ishga tushirgichlar keng qo’llaniladi. Tortuvchi g’altakni to’yintiruvchi tok turiga ko’ra bir-biridan asosan magnit sistemasi uskunasi bilan farq qiluvchi o’zgaruvchan tok (KT, KTV seriyadagi) va doimiy tok (KP, KPV seriyadagi) kontaktorlar farqlanadi.
O’zgaruvchan tok kontaktor magnit o’tkazgichida girdob toklaridan qizishda quvvat yo’qotilishini kamaytirish uchun elektrtexnik po’lat alohida yaproqlaridan yasaladi.
O’zak qutblarida elektromagnit kuchlanish kuchlari o’zgarishi bilan bog’liq yakor vibratsiyasini yo’qotuvchi dempferli qisqa tutashgan gajaklar o’rnatilgan.

Asixron dvigatel M ni magnit ishga tushirgich va ikki tugmachali boshqaruv posti yordamida masofadan boshqarish elektr sxemasi ko’rsatilgan.