1-тажрибамашғулот. Мустақилқўзгалувчанўзгармас ток моторлиэмтларнинг энергия тежамкоришрежимларинитадқиққилиш

H - bosim (m).

2. 
   O‘lchovvahisoblashnatijalarinijadvalgakiriting.
   
3. 
   H=f(Q), N=f(Q), η=f(Q)tavsiflarinihisoblangvagrafiklariniquring.
   

rasm. Nasosqurilmasiuzatishinidrossillirostlashtavsiflari.
Hisobotquyidagilardaniboratbo‘lishikerak:

1. 
   Tajriba-sinovma’lumotlarijadvali;
   

H=f(Q), N=f(Q), η=f(Q)tavsiflarigrafikhisoblari.

	1	2	3	4	5	6	7	8
Q, l/s
H, m
N, Vt
η, %

6-laboratoriya ishi.
Tezligi chastotani o‘zgartirib boshqariladigan nasos qurilmasi tarkibiy qismlarini o‘rganish va yuritmasining energetik tavsiflarini tadqiq qilish.
Ishningmaqsadi:
Nasoso`qiningaylanishtezliginio‘zgartirishorqaliuzatishinirostlashusulibilantanishtirish.
Nazariyqism.
Rasmdakeltirilgantezligichastotanio`zgartiribboshqariladiganmarkazdanqochmanasosqurilmasining stator chulg`amichastotao`zgartkichdanta’minlanadiganasinxronelektryuritmasiningprinsipialsxemasitasvirlangan

rasm.

rasm. Aylanishtezliginingo‘zgarishidaginasosning
H=f(Q)tavsifi.
rasmdamarkazdanqochmanasosvaliningtezliginio‘zgartirishorqaliuningrostlashtavsifiberilgan. Bundan₁>n_2.
H=f(Q)nasostavsifininguzatuvchiquvurlartavsifibilankesishgannuqtalari1 va2 chizmalaridaberilganyuritmamotorivaliningaylanishntzliginingo‘zgarishibilanQ-Hnasostavsifishundayo‘zgaradiki, bundanasosQ_x – H_xegrichizig‘ininguzatuvchiquvurlartavsifibilankesishishnuqtasiH_xoqimda talab etiladiganQ_xuzatishgamuvofiqkeladi.
Laboratoriyaishinio‘tkazishbo‘yichauslubiyko‘rsatmalar:

1. 
   Stendniishgatayyorlash;
   
2. 
   6 – laboratoriyaishidakeltirilganko‘rsatmalargamuvofiqnasosniishgatushirish;
   
3. 
   P₁rostlashpotensiometriyordamida motor aylanishiningtezliginirostlash, bundaI, U, N motor parametrlarini, Hoqim, Quzatishnio‘lchash.
   
4. 
   Olinganma’lumotlarnijadvalgakiriting.
   

   	1	2	3	4	5	6
   Q, l/s
   H, m
   N, Vt
   f, HZ
   η, %

5. 
   Olinganma’lumotlarasosidaH=f(Q), N=f(Q), η=f(Q)tavsiflarinihisgblashvagrafiklarinichizish.
   

1. 
   Laboratoriyaishinibajarishbo‘yichauslubiyko‘rsatmalar:
   

Hisobotquyidagilardaniboratbo‘lishikerak:

1. 
   Tajriba-sinovma’lumotlarijadvali;
   
2. 
   H=f(Q), N=f(Q), η=f(Q)tavsiflarigrafiklarinichizish.
   

7 – LABORATORIYA ISHI
Tezligi kuchlanishni o‘zgartirib boshqariladigan elektr yuritmasining 
boshqarishdagi energetik tavsiflarini tadqiq qilish.
Ishnibajarishdanmaqsad
1. Tеzligirostlanmaydiganasinxronmotorlarningish rеjimlarinio`rganishvatahlilqilish.
2. Asinxron motor stator chulg`amikuchlanishiniavtotransformatoryordamidayuklanishgamosravishdarostlashnatijasidaasinxronmotorningenergetic ko`rsatkichlarining optimal qiymatlarinianiqlash.
Ishgaoidnazariytushunchalar
Asosiynazariyma’lumotlar «Elеktryuritmaasoslari» fanibo`yichatayyorlangandarslikvao`quvqo`llanmalarda bеrilgan [1 – 2 ].
Ishnibajarishtartibi
1. 7.1 – rasmdagielеktrsxеma yig`iladi.
2. Asinxron motor validagi mеxanikyuklanishningturliqiymatlari (0; 0,4 – 1,0) P_Huchun stator chulg`amidagikuchlanishnio`zgartiribboribharbiryuklanishqiymatigamos kеluvchiaktiv, reaktivvaumumiyquvvatlarinielektrsxemadagiampermetr, energetikvavattmetrlarko`rsatishlariyordamidaasinxronmotorningenergetikko`rsatkichlari: quvvatvafoydaliishkoeffitsientlarixisoblanadivabarchako`rsatkichlarjadvalgaqaydqilinadi.

Yuk-lanish, Vt	Fazatoki, А	Li-niyakuch-lani-shi, V	Aktivquvvat, Vt	Reak-tivquvvat, var	Umu-miy quvvat, ВА	Foydaliishkoeff.	Quvvat koeff.

7.1– rasm.


8-LABORATORIYA ISHI
“Tiristorli kuchlanish rostlagich - asinxron” tizimining energetik 
ko‘rsatkichlarining tadqiq qilish.
Ishningmaqsadi:
“TKR-A” - tiristorlikuchlanishrostlagichidanta’munlanadiganasinxronelektryuritmatizimixususiyatlarinio‘rganish.
Nazariyqism:
Laboratoriyaqurilmasielektruskunalariningbayoni.
Boshqaruvvanazoratapparatlario`rnatilgan TKR – A elektryuritmatizimining principal elektrsxemasi.
VazifalovchiqurilmasifatidaR<sub>o</sub> potensiometrqo‘llanilib, uningchiqishigaV<sub>o</sub> voltmeter ulangan, buesaU<sub>B</sub>boshqaruvkuchlanishiqiymatinianiqlashgaimkonberadi. TKR kuchblokiningchiqishida, ya’niasinxron motor stator chulg‘amifazasigatoknio‘lchashuchun A, ampermetrulangan, liniyakuchlanishiniesaV<sub>1</sub>voltmetryordamidao‘lchanadi, tizimningaktivquvvatiW voltmetryordamidao‘lchanadiva u TKR kuchblokiningchiqishigaulanadi.
Tizimningyuklanishio`zgarmastokgeneratorihisoblanadi, uning vali taxogeneratorbilanmexanikbirikkanbo`ladi. Generator yakorzanjiriA₂ampermetrorqaliaktivqarshilikkaulangan. Asinxron motor tezligiV₂voltmetryordamidao‘lchanadi.

Laboratoriyaishinio‘tkazishbo‘yichauslubiyko‘rsatmalar:

1. 
   Laboratoriyaqurilmasibo‘lganelektruskunasinio‘rganish.
   
2. 
   I _YUK = 0 A, I_YUK = 7A, I_YUK = 8,2 Ayuklamatoklaridaboshqaruvtavsiflariniqurish
   
3. 
   Tajribasinovma’lumotlariasosidayuklamaningbarchatokqiymatlariuchun TKR – A tiziminingaktiv, reaktivvato‘liqquvvatlarini, foydaliishvaquvvatkoeffisentilarinihisoblash.
   

Laboratoriyaishinibajarishbo‘yichauslubiyko‘rsatmalar:
Hisobotquyidagilardaniboratbo‘lishikerak:
1. TKR – A elektryuritmatizimining principal elektrsxemasinichizish.
2. Hisobvatajriba-sinovma’lumotlari (jadvallardan);
3. Aktiv, reaktivvato‘liqquvvatlarini, foydaliishvaquvvatkoeffisentilarinihisoblashvatavsiflariniqurish.
4. Ekstremalvahisoblashtavsiflari;
5. Xulosa.

Uy
IST
U
P
Q
S
cosφ
η

8.1-rasm. TKR – A elektryuritmatiziminingprinsipialelektrsxemasi.


9-LABORATORIYA ISHI
“Chastota o‘zgartkich – asinxron motor” tizimining energetik ko‘rsatkich
larini tadqiqot qilish.
Ishningmaqsadi: Asinxronelektrodvigatellaruchunchastotanio'zgartiribboshqarishboshqausullarbilansolishtirgandaengiqtisodiyjixatdansamaradorxisoblanadi. Asinxrondvigateltezligini salt ishlashtezliginitopishformulasidanfoydalanibboshqarishmumkinliginiko'ribchiqamiz.
Nazariyqism: