1-топшириқ. Тупроқлар карталарини тузиш

Механик таркиб: қумли, + - қум ва қумоқ, " - енгил ва ўрта қумоқ,
“ - оғир қумоқ, оғир қумоқ балчиқ, ¨ - оғир ва енгил чанг-балчиқ.
Тупроқ ҳосил қилувчи жинслар (индекслар махражида кўрсатилган).

Тупроқ ареалларини картада кўрсатиш учун қуйидаги цензлар тан-ланади: зонал тупроқларга – 6-8 мм², интрозоналларга – 3-4 мм², чўзин-чоқ контурларга – 0.5 мм. Тупроқлар контурлари ареалларини содда-лаштиришда, уларнинг чегараларини жой рельефи ва гидрографик тар-моқлар шакли билан мувофиқлаш, тупроқ ареалларини тасвирлашда уларнинг табиатдаги каби ўхшашлигини таъминлаш зарур.

20-расм. 1:25 000 масштабли тупроқ картаси.

Тупроқлар: 1–чим-подзол; 2–оч-кулранг ўрмон; 3–оч-кулранг ўрмон глей; 4–кулранг ўрмон; 5–қора-кўлранг ўрмон; 6–қора, оҳакли; 7–қора тупроқ; 8–қора, майсали; 9–чимли; 10–чим-глей қора рангли; 11–чим-кулранг; 12–торфли; 13–аллювиал.
Механик таркиб: қум ва қумоқли;
‖ – енгил ва ўрта қумоқли;
+ – оғир қумоқли.

Кўк рангли асосда дарёлар ва кўлларни ҳаворангда тасвирлаш, карта тузиш ишларини дарёлар ва кўлларга яқин жойлашган тупроқлар контурларини тузишдан бошлаш керак. Сўнгра берк контурлар тасвир-ланади, кейин рельеф билан мувофиқлашган ва табиий ўхшашлик сақ-ланган ҳолда, бошқа контурлар асосда кўрсатилади. Механик таркибни штрихлар билан кўрсатиш ва тупроқлар индексларини қўйиш керак. Тузилган карта намунаси 20–расмда келтирилган.

1-вариант. Шимолий Қозоғистон ҳудуддининг 1:5 000 000 масш-табли илмий-маълумотнома тупроқ картасини тузиш. Манба – Шимо-лий Қозоғистон ҳудудининг 1:2 500 000 масштабли тупроқ картаси. Тузиш услуби – махсус мазмунни рельеф ва гидрографик тармоқлар тасвирлари билан боғланган ҳолда, тупроқ контурлари чегараларни гео-график асосга тушириш.