1 Ulush. Butunning ulushini topish. Ulushga ko‘ra butunni topish

3.Maxrajlari bir xil bo‘lgan kasrlarni qo‘shish va ayirishning ma’nosi.
“Ulushlar” mavzusiga asoslangan holda kasrlarning hosil bo‘lish bilan 2-sinfda tanishtriladi. Bu yerda ham ko‘rgazmali qurol bilim berishning bosh mezoni bo‘ladi. Narsalarni, shakllarni va boshqa atrofdagilarni teng bo‘laklarga bo‘lish va shu bo‘laklardan bittasini, ikkitasini, uchtasini, ... olish masalasi, uni ifodalash, va yozish asosiy vazifa bo‘ladi. Bunda kasr, kasrning surati, maxraji kabi atamalar bilan tanishtiriladi.
Oddiy kasr. Uning o‘qilishi va yozilishi.
AB kesma teng 4 bo‘lakka bo‘ling. Quyidagilarni ayting.
A C D F B
Har bir bo‘lak (ulush,qism) AB ning qanday qismini tashkil etadi?
Butunning bitta yoki bir necha teng ulishlaridan tuzilgan son kasr deyiladi. Kasr chizig‘i ustida 3 raqami kasrning surati, tagidagi 4 raqami kasrning maxraji deyiladi.Kasrlar quyidagicha o‘qiladi. ikkidan bir, beshdan uch, sakkizdan besh.
1) Quyidagi iboralarni kasr ko‘rinishida yozing. Beshdan to‘rt, uchdan ikki, mingdan bir, yettidan besh, oltidan to‘rt, yuzdan uch. Rasmdagi shakillar nechta teng qismlarga ajratilgan va ulardan nechtasi bo‘yalgan? Bo‘yalgan qismini kasr ko‘rinishida yozing.
Kasrlarni so‘zlar bilan yozing : , , , .
Bir maxrajli kasrlarni taqqoslash.
1. Maxraji 4 bo‘lgan 3 ta kasr yozing. Maxraji 8 bo‘lgan 4ta kasr yozing. Maxraji 10 bo‘lgan 5 ta kasr yozing.

2. 
   Surati 1 bo‘lgan 4 ta kasr yozing. Surati 3 bo‘lgan 4 ta kasr yozing. Surati 5 bo‘lgan 4 ta kasr yozing.
   
3. 
   Yulduzchalar o‘rniga >yoki < belgilaridan mosini qo‘ying.
   

* ; * ; *
Bir xil maxrajli kasrlarni qo‘shish va ayirish.
Masala. Ona tortni teng 8 ta qisimga bo‘ldi. Bir bo‘lagini kichik o‘g‘liga, ikki bo‘lagini katta o‘g‘liga berdi. Ikkala o‘g‘ili tortning qancha qismini olishdi?
Yechish. Kichik o‘g‘il tortning qismini, katta o‘g‘il qismini oldi. Ikkala o‘g‘il birgalikda tortning + = + = ulushini oldi.
Bir hil maxrajli kasrlarni qo‘shish uchun:

1. 
   Ularning suratlari qo‘shiladi;
   
2. 
   Natija yig‘indining suratiga yoziladi;
   
3. 
   Berilgan maxraj yig‘indining maxrajiga yoziladi.