1. Ulıwma maǵlıwmatlar

Joba :

1. Ulıwma maǵlıwmatlar.

2. Órtni óshiriw elementlerı hám olardıń ózgeshelikleri.
3. Órtga qarsı suw támiynatı.
4. Órt qawipsizligi sitemasina talaplar.
5. Ot óshirgichlar, ot óshiriw apparatları hám mashinaları. Órt qorǵalıwın shólkemlestiriw hám órtni óshiriw.

1. Ulıwma maǵlıwmatlar

Órt - arnawlı orından basqa orında januwshi, materiallıq zálel keltiretuǵın hám qadaǵalaw etip bolmaytuǵın janıw procesi bolıp tabıladı.

Órtning adam hám haywanlarǵa tásir etiwshi qáwipli hám zıyanlı faktorları: ashıq órt, átirap -ortalıq hám zatlardıń joqarı temperaturası, júzimsik elementlerdı janıwı, tútin, hawa quramında kislorod konsentrasiyasining azayıwı, qurılıs konstruksiyalarınıń qolayotgan bólimleri; jarılıw daǵı tolqın zarbi, otilayotgan bólimler hám zıyanlı elementler esaplanadı.
Joqarıda belgilengen faktorlardıń qáwipliligi órtni dawam etiw waqıtına (Tyo) baylanıslı boladı hám tómendegi formula boyınsha anıqlanadı.
T_yo=N/ , (1.1.)
Bul jerde N-jauwchi element muǵdarı, kg/m3; -zattı janıw tezligi kg/m3 soat. Eger bınada hár túrlı qattı hám suyıq elementler sonda da jay maydanınıń dyeraza maydanına qatnası 4:10 átirapında bolsa órtni dawam etiw waqıtı.
T_yo=S_r/6S₀ (g₁/n₁+g₂/n₂+...+g_n /n_n) (19.2.)
formula boyınsha tabıladı.Bul jerde g1..gn-hár bir januwshi element muǵdarı (kg/m²); n1…nn-zatlardıń janıw tezligin esapqa alıwshı koeffisient (qabıl etiledi:benzin ushın -15, rezina, organikalıq shıyshe ushın -35, avtomobil shinalari ushın - 40, taxtalar ushın -65 hám basqalar ).
Órtni óshiriwden kóre onıń aldın alıw ańsat bolıp tabıladı. Usınıń sebepinen kárxanalar, islep shıǵarıw uchastkaları basshıları órt shıǵıw sebeplerin biliwi jáne onı aldın alıw boyınsha tiyisli ilajlardı ámelge asırıwikerak.
2. Órtni óshiriw elementları hám olardıń ózgeshelikleri

Órtni óshiriwdiń keń tarqalǵan elementları : suw, suw bug'i, uglekislota, atalǵan materiallar ximiyalıq hám hawa -mexanik kóbik, poroshokli quramlar, brom etil birikpeler, inyert gazlar hám basqalar esaplanadı.

Órtni óshiriwshi elementler tómendegishe klassifikasiyalanadi:
-órtni toqtatıw usılı boyınsha -sawıpıwshı (suw hám qattı uglekislota); -elektr ótkezgishligi boyınsha -elektr ótkeriwshi (suw, suw bug'i hám kóbik), elektr ótkermeytuǵın (gazlar hám poroshoklar);
-júzimsikligi boyınsha - júzimsik bolmaǵan (suw, kóbik hám poroshoklar), kem júzimsik (uglekislota hám azot), júzimsik bolǵan brometil, freonlar;
Iyis gazı yamasa uglyerod eki oksidi reńsiz gaz bolıp hawadan 1, 5 ret salmaqli. Ol janıw zonasına kislorodtı kiriwin aldın aladı yaǵnıy órtni kisloroddan izolyasiya etedi. Ximiyalıq kóbik janıw zonasında kislorod muǵdarın 14 % ge shekem azaytadı, yonayotgan materiallıq júzin qoplaydi, sawıpadı hám órtni toqtatadı.
Kóbiktiń márteligi - kóbik kólemin ol alınǵan pútkil suyıqlıq kólemine qatnası bolıp tabıladı 5 ten 100 mártelikkacha iye bolǵan kóbikler kem hám ortasha kóbik márteligine, 100 den artıqları bolsa joqarı mártelikke kiredi.
Inyert gazlar (azot, argon, geliy) gazlı sabıw jumıslarında ıdıslardı, balonlarni to'lgazishda ko'llaniladi.