1-вариант “Товарлар халқаро олди-сотдиси тўғрисида”ги Вена конвенцияси тафсилотларини ёритинг

2) Tijorat korxonalari turli mamlakatlarda joylashgan ishtirokchilar tomonidan tuzilgan lizing shartnomasi xalqaro deb nomlanadi. Xalqaro lizingning asosiy tartibga soluvchisi – milliy qonunchilikdir 1988- yilda UNIDRUA doirasida tayyorlangan Xalqaro moliyaviy lizing to‘g‘risidagi Konvensiya qabul qilingan.
Konvensiya 1-moddasining 2-bandiga ko‘ra, moliyaviy lizing bitimi quyidagi xususiyatlarga ega:
a) ijarachi asbob-uskunani belgilaydi va yuk tashuvchini tanlab oladi;
b) asbob-uskuna, ijarachi va ijaraga beruvchi o‘rtasida tuzilgan yoki tuzilishi
kerak bo‘lgan lizing shartnomasi asosida xarid qilinadi;
v) lizing shartnomasi asosida amalga oshirilishi kerak bo‘lgan davriy to‘lovlar
asbob-uskuna qiymatining amortizatsiyasi nazarda tutib hisoblanadi
Kreditga hisob-kitob qilish (to‘lovni kechiktirish) deganda tijorat krediti (eksport qiluvchining import qiluvchiga qarz berishi) yoki import qiluvchining eksport qiluvchiga avans to‘lashi nazarda tutiladi. Bank kreditlari evaziga tovarlarga haq to‘lash - to‘lovni kechiktirish deb qabul qilinmaydi, chunki xaridorlar mol bilan ta’minlovchilarga naqd pulni, ammo bankdan yoki boshqa kredit muassasalaridan olingan mablag‘ evaziga olingan naqd pulni to‘lashadi. Eksport operatsiyalarida naqd pul bilan hisob-kitob qilish afzalroq, chunki ular olingan valyuta foydasini aylanmaga tezroq kiritilishiga imkoniyat yaratadi, bu esa operatsiya samaradorligini oshiradi. Importda esa tijorat kreditidan foydalangan maqulroq.
Shartnomaning moliyaviy shartlari quyidagilarni ta’minlab beradi:
- eksport qiluvchidan valyuta foydasining tezroq kelib tushishini;
- hisob-kitob bo‘yicha xarajatlarning kamayishini;
-tovarlarni import qilishda kontragent majburiyatlarini aniq bajarishi;
-valyuta mablag‘larining aylanishini tezlashtirishi;
-xorijiy hamkorga asossiz tarzda kredit ajratishni.
O‘zbekiston Respublikasifuqarolarining xorijiy kontragentlari bilan munosabatlarida bank o‘tkazmalari ( to‘lov topshiriqlari bilan hisob-kitob qilish) ham keng miqyosda ishlatiladi. To‘lov topshirig‘i – bu, xaridorning (o‘tkazma beruvchining) iltimosiga ko‘ra va hisobidan xorijiy sotuvchiga (qabul qilib oluvchi, benefitsiarga) ma’lum miqdorda pul to‘lash haqida bankning o‘z korrespondentiga yuborgan buyrug‘idir. Bunda to‘lovchi-bankka to‘langan pul miqdorini qoplash usulini ko‘rsatitishi zarur. Undan tashqari, to‘lov topshirig‘ida benefitsiarga belgilangan pulni ko‘rsatilgan hujjatlar yoki tilxat taqdim etilishi evaziga to‘lash sharti ham mavjud bo‘lishi mumkin. (TSB 1-sonli Yo‘riqnomasi, 315,316-bandlar) To‘lovchining topshirig‘i bank tomonidan uning hisobida mablag‘ bo‘lsagina bajariladi. Biroq shartnomada boshqa narsa ham belgilangan bo‘lishi mumkin ( FK 313-moddasi): unda bank to‘lovchiga kredit beradi.