1. Xo'jalik hisobi haqida tushuncha

Buxgalteriya xisobining vazifalari quyidagilardan iborat:_buxgalteriya xisobi xisobvaraklarida aktivlarning xolati va xarakati, mulkiy xukuklar va majburiyatlarning xolati tugrisidagi tulik xamda anik ma’lumotlarni shakllantirish; samarali boshkarish maksadida buxgalteriya xisobi ma’lumotlarini ;. mumlashtirish; moliyaviy, solik solishga doir va boshqa xisobotlarni tuzish. Binobarin, buxgalteriya xisobi xujalik yurituvchi sub’ekt faoliyati tugrisidagi axborot bilan ushbu axborotga extiyoji bulgan barchani, ya’ni iqtisodiy axborotdan foydalanuvchilarni ta’minlash uchun yuritiladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida axborotdan foydalanuvchilar doirasi g’oyat kengdir. Turli foydalanuvchilarga turlicha axborot kerak buladi. Axborot taxlili asosida foydalanuvchilar uziga kerakli bo’lgan qarorlarni kabul qiladilar.
Yuqoridagi qonun moddalari eski Buxgalteriya qonuni asosida keltirildi!
29. Buxgalteriya hisobining avtomatlashtirilgan shakillari
Hisoblash texnikalarining rivojlan- ishi, ular xo‘jalikning hamma sohalarda keng qo‘llanilishi iqtisodiy samaradorlikga erishishning asosiy omillaridan biridir. Buxgalteriya hisob ishlarini takomillashuviga erishish, ular samaradorligini oshirish maqsadida hisob ishlari mexanizatsiyalashtirish natijasida Buxgalteriya hisobining «Elektron-avtomatlashtirilgan» shakli vujudga keldi.
Buxgalteriya hisobining «Elektron-avtomatlashtirilgan» shak- li asosida buxgalteriya hisobi usuli asosiy elementi sifatida hujjatlashtirish yotadi. Ammo, shunga ahamiyat berish zarurki, hujjatlardagi ma’lumotlami guruhlash, umumlashtirish hisoblash mashinalari yoki kompyuterlar yordamida amalga oshiriladi. Hisob ishlari kompyuterlarda amalga oshiriladigan korxonalarda hisob ma’lumotlari hisob registrlarida yoki hisoblash mashinala- rining ma’lumot tashuvchilarida saqlanadi, ya’ni masalan, disketlarda, fleshkalarda.
Buxgalter ish joylarining kompyuter bilan ta’minlanishi avtomatlashtirilgan ish joylari (AlJ)ni yaratilishiga asos boiadi. EHM lardan buxgalteriya hisobi ishlarida foydalanish iqtisodiy samaralar bilan birga korxonalarda boshqarishning avto- matik tizimini yaratilishi bilan birga olib boriladi.
Buxgalteriya hisobida hisoblash texnikasi vositalaridan foydalanish natijasida vujudga kelgan, buxgalteriya hisobining jadval - avtomatlashtirilgan shakli kompyuter dasturlaridan foydalanishga asoslangan. O’zbekistonda va MDH mamlakatlarida asosan Rossiyada ishlab chiqarilagan 1C dasturidan foydalaniladi. Uning oxirgi eng yangi versiyasi 8.3
30. Ho’jalik yurutuvchi sub’yektlarda buxgalteriya hisobini tashkil etish.
Buxgalteriya xisobi to’g’risdagi» O’zbekiston Respublikasi Qonuning 7-moddasiga kura, korxona, muassasa va tashkilot raxbari buxgalteriya xisobi va xisobotini tashkil etishni amalga oshiradi.
Korxona raxbari bosh buxgalter raxbarlik kiladigan buxgalteriya xisobi xizmatini tashkil etish yoki nartnoma asosida jalb etilgan malakali buxgalter xizmatlaridan foydalanish huquqiga ega. U buxgalteriya xisobi yuritilishini shartnoma asosida ixtisoslashtirilgan buxgalteriya firmasiga topshirishi xam mumkin.
«Buxgalteriya xisobi tugrisida»gi Uzbekiston Respublikasi qonunibilan korxona raxbarining shaxsan buxgalteriya xisobini yuritishga xaqli ekani xam belgilangan. Biroq buni asosan kichik biznes korxonalarida, maasalan. xususiy korxonada qo’llash mumkin.
Raxbar quyidagilarni ta’minlashi shart: ichki xisob va xisobot tizimini ishlab chiqish; xo’jalik operatsiyalarini nazorat kilish tartibi; to’lik va ishonchli buxgalteriya xisobi; o’z vaqtidagi xisob-kitoblar; xisob xujjatlarining shaklanishi; tashqi foydalanuvchilar uchun moliya xisobotini tayyorlash; soliq hisobotlari va boshka moliya xujjatlarini tayyorlash.
«Buxgalteriya xisobi tugrisida»gi Uzbekiston Respublikasi Qonunining 2-moddasida buxgalteriya xisobining maqsadi foydalanuvchilarni o’z vaqtida to’liq xamda aniq moliyaviy va boshqa buxgalteriya axboroti bilan ta’minlashdir deb ta’kidlangan.
Yuqoridagi qonun moddalari eski Buxgalteriya qonuni asosida keltirildi!