1. yadrolarning o ‘lchami va zichligi

YADRO SPIN VA MAGNIT MOMENTI
Atom yadrosi massa, zaryadga ega boyish bilan birga harakat miqdori momenti — spinga va unga bog" liq bo"lgan magnit momentga ham ega boMish kerak. Yadroningspinga egabo'lishligini 1928-yilda Pauli bashorat qilgan cdi, Haqiqatan ham, yadroning spirt mi spektral chiziqlarning o‘ta nozik strakturasi bilan tushuntirildi, Birmchi spektral chiziqlarning o‘tanozik strukturasini 1891-yilda Maykelson о lining interferometrida kuzatdi, key inchalik Fabri va Perp, Lummer (1860-1925), Gerks (1878-1960) davom ettirdi,
Ayrim spektral chiziqlar bir-biriga yaqin boHgan o*nlab kom- ponentalardan i bo rat, komponentalarorasidagimasofa 0,01-0,02 nm, Hatto, 0,002 nm gacha bo" lib, ajralish asosiy chiziqlarga nisbatan 10^T marotaba kichik. Spektral chiziqlarning o'tanozik strukturasi yadro magnit momenti ning (/z ) elektron qobiqdagi elektron laming harakati tufayli
vujudga kelgan magnit maydoni (H.) bilan ta’sirlashuviga ko‘ra, holatlar- ning ajraltshidir:


A nuklondantuzilgan yadroning lo^b la moment! /yadrodagi nuklon laming spini va orbital momentlarining vektor yig'indisiga teng;
/= (/+$),
Agar nuklonlarning spini va orbital harakat o"rtasidagi o*zaro ta’sir spinlararo o'zaro ta’sirdan kuchsizroq, ya’ni spin-orbital aloqa yo"q yoki deyarli yo^eq bo* Isa, zarralaming orbital momentlari (J) sistemaning to" la orbital momenti L ni, spin momentlari (SJ esato" la spin momentum beradi, ya’ni:


U vaqtda sistemaning to"la momenti quyidagicha bo‘ladi:
7 = £+S
Bu sistemaning to* la orbital momenti L ning va to" la spin momenti 5 ning taxminiy saqlanishiga olib keluvchi o"zaro ta’sir i-Л¹ bog4anish deb ataladi. Bunday bog’lanish nuklonlar o‘rtasidamarkaziy kuchlar ta’sir qilgan taqdirda yuzaga kelishi mumkin.
llmuman olganda, yadro kuchlari markaziy kuchlar emas: yadrodagi o⁴zaro ta’sir nuklonlar spini va orbital moTTientniiig bir-biriga nisbatan yo'nalishiga, ya’ni (Z,s) ckalyar ko'paytmaga bog‘liq boMadi. Sferik maydonda har bir nuklonning to4a momcnti:
Л ⁼ h + ^sk •
Yadroning to⁴ la mexanik momenti fesayadrotarkibidagi nuklonlar to^c la mexanik momentlari j_k ning vektor yig‘indisiga teng:
*
Bu xildagi bog'lanish / -j bog’lanish deb ataladi, / - j bog'lanishning ustun kelishi tajribada tasdiqlandi, Faqat eng yengil yadro lard agin a LS bog'lanish o*rinlidir. Yadrodagi maydon va yadro nuklonlarining o‘zaro ta’sir xarakterini bilmay turib, / vektorlar yig‘indisi qanday qonunga bo'ysunishini oldindan aytish qiyin. Bunday qonuniyatlar tajriba natijalaridan olinadi. Tajribalar yadrolarning spinlari, barcha juft-juft yadrolarning asosiy holat spinlari nol / = 0, toq A-li (toq-juft^ juft-toq)

yadrolamiki
fl 9\
I 2 Г (toq-toq) yadrolamiki csa
Nuklonlaming xususiy spinlari S' - —Л.