1. yadrolarning o ‘lchami va zichligi

3-MA'RUZA
YADRO RADIUSI.YADRO VA NUKLONLARNING SPINI. YADRO VA
NUKLONLARNING MAGNIT DIPOL MOMENTI. YADRONING
ELEKTR KVADRUPOL MOMENTI VA SHAKLI. STATISTIKA.
JUFTLIK.
Reja
1. YADROLARNING O ‘LCHAMI VA ZICHLIGI
2. BOG'LANISH ENERGIYASI
3. YADRO SPIN VA MAGNIT MOMENTI YADRONING ELEKTR KVADRUPOL MOMENTI VA SHAKLI. STATISTIKA. JUFTLIK.

Радиа нуклоно	льная плотность в (концентрации	1)
в ядре увелич	уменьшается с ением радиуса.

BOG'LANISH ENERGIYASI
Bog‘lanish energiyasi deb, nuklonlarga kinetik energiya bermasdan nuklonlarorasidagi bog‘lanishni (o’zaroaloqani) uzish uchun kerakbo‘lgan cnergiyaga aytiladi.
Bu energiyani yadrodagi nuklonlarning o‘zaro ta’sir (yadro kuchlar) qonuniyati hozircha noma’lum bo‘lsa ham, energiyaning saqlanish qonuni va nisbiyliknazariyasining massa bi Ian energiya orasidagi bog‘lanish ifodasi E — me¹ dan foydalanib topish mumkin.
Agar yadroning massasi — Л/(Л, Z)ni, uni tashkil qilgan nuklonlar massa soniga to‘g‘ri keluvehi massalari yig‘indisi [Zw^+Wwjga solishtirsak, birinchi massa ikkinchisidan biroz д ni ga kichik ekanligini ko‘ramiz. Bu massalaming farqi inassa defekti deb ataladi.
Am — [Ztn_p + (A - Z)m_n — M(A, Z)]
Bu yerda Zm_p-protonlar massasi, neytronlar massasi, M(A,Z)
- yadroning massasi.
Massa defektiga to‘g‘ri keluvehi energiya nuklonlarni birlashtirib, yadro hosil qilishga mos keluvehi energiyani, ya’ni bog‘lanish energiyasini ifodalaydi:
• c² = [Zm_;, + (J - Z)m„ - M(A, Z)]c².
Hozirgi vaqtda yadro massasini yuqori aniqlikda o‘lchashlik defekt massani, ya’ni yadro bog‘lanish energiyasini katta aniqlikda hisoblash imkoniyatini yaratdi.
Bog‘lanish energiyasi formulasini neytral atomlar massalari orqali ifodalash qulaydir, chunki odatda jadvallarda atom massalari keltiriladi. Buning uchun proton massasi shu yadro atomining massasi bilan almashtiriladi va atomdagi tegishli elektronlarning massasi hisobgaolinadi:
- Zm_c + (A-Z- [M_OI(A, Z) ~ 1}=
= + (A- Z)m„ - M₍„ [А^)]с²
Yadro bog‘lanish energiyasining bitta nuklonga to‘g‘ri keluvehi qiymati solishtirma bogManish energiyasi deb ataladi:
F
_ - ^{bos 7}
" A '
Yadroning mustahkamligini xarakterlashda bog‘lanish energiyasidan tashqarizichlashish koeffitsienti ishlatiladi. Harbirnuklongato⁴g‘ri keluvchi defekt massaga zichlashish (upakovka) koeffitsienti deb ataladi.
~~A'
Mavjud yadrolar solishtirma bog‘lanish energiyasining massa soniga bogUiqlik grafigi 1.4-rasmda keltirilgan.