Elastik deformatsiyada metal atomlari atomlar orasidagi masofadan kichikrok miqdorga siljiydi va tashqi kuch olingandan so’ng avvalgi xolatiga qaytadi. - Elastik deformatsiyada metal atomlari atomlar orasidagi masofadan kichikrok miqdorga siljiydi va tashqi kuch olingandan so’ng avvalgi xolatiga qaytadi.
- Plastik deformatsiyada esa atomlar atomlar orasidagi masofadan katta miqdorga siljiydilar va tashqi kuch olingandan so’ng xam avvalgi xolatini saqlaydilar.
-
Jismni shakli va o’lchamlarini uzgarishi jismni butunligini saqlaydi.(jismda yoriqlar, uzuqlar sodir bo’lmaydi) - Jismni shakli va o’lchamlarini uzgarishi jismni butunligini saqlaydi.(jismda yoriqlar, uzuqlar sodir bo’lmaydi)
-
- Kristal panjaraning uzgarishlari.
- Bosim ostida ishlashni sovuk va issik xollarda bajarish mumkin. Metalni sovuk xolda bosim ostida deformatsiyalab, uni xossalarini uzgarishiga tirishish aytiladi. Bunda metallarning elastikligi, issik utkazuvchanligi, elektr utkazuvchanligi, korroziyaga chidamliligi yomonlashadi.
- Tirishish- xolati normal kristal panjaralarni tashki kuch taosirida uzgarishi bo’lib, kuch taosiri natijasida panjarada siljishlar xosil bo’ladi.
-
Metallarni bosim ostida ishlashni asosiy usullari: - Prokatlash (yoyish). Cho’zish, presslash, shtamplash va bolgalash.
- Yoyish, cho’zish va presslash operatsiyalari metallarguya zavodlarida kullaniladi. shtamplash va bolgalash operatsiyalari esa metal ishlovchi, mashinasozlik, asobobsozlik, priborsozlik zavodlarida ishlatiladi.
- Plastik deformatsiyani ikkita konuni bor:
- Xajmlari uzgarmasligi, yaXni metalni bosim ostida ishlaguncha Xajmi bosim ostida ishlangan Xajmga teng.
- V0 = V1
- Kichik qarshilik qonuni.
- Deformatsiyalangan metal qaysi tomonda qarshilik kichik bo’lsa o’sha tomonga oqadi.
Metallarni qizitgich qurilmalarida qizdirish. - Metallarni issiq xolda bosim bilan ishlaganda, uning plastikligi yaxshilanadi. Metal qizdirilganda deformatsiyaga qarshiligi 15-20 marta kamayishi mumkin. Lekin metalni kerak bo’lgan temperaturagacha qizdirish va ushlab turish vaqti metalni kuyidindiga chiqishdan saqlaydigan bo’lsin. Qizdirish noto’gri bo’lsa, metalda nuqsonlar bo’ladi (yoriq, uglerodsizlanish, ko’p oksidlanadi, metal kuyib kolishi mumkin.)
- Metalni issiklik utkazuvchanligi uni kizdirilayotgan vaktda katta rol uynaydi. CHunki metalni yuza kismi oson kizib ichki kismi yomon kizishi mumkin. Natijada uni kizdirish uchun ko’p vakt sarf bo’ladi. Po’lat tarkibida S ni % mikdori oshishi bilan issiklik utkazuvchanligi kamyadi.
- Misol: 0.1 % S.li Po’latni issiklik utkazish kooefitsienti 46.5 % bulsa, 1.5 % S.mniki 32 %
- Legerlangan Po’latlarni issiklik utkazuvchanligi yuqori bo’ladi. Ligerlovchi elementni % mikdori ko’p bulsa, shuncha yaxshi issiklik utkazuvchan bo’ladi
Do'stlaringiz bilan baham: |
