10 Маъруза: Металларни босим остида ишлаш

3 - Ma’ruza: Metallarni bosim ostida ishlash. 

Reja.

3.1. Metallarni bosim ostida ishlash asoslari.

3.2.Bosim ostida ishlashning metal tuzilishi va xossasiga ta’siri.

3.3. Metallarni issiq va sovuq xollarda deformatsiyalash.

3.4. Qizdirish pechlari.

 

Tayanch iboralar.

• Tayanch iboralar.
• Elastik deformatsiya, plastik deformatsiya, donlarning o’zgarishi, kristal panjara, deformatsiya qonuniyati, Po’latlarni qizdirish, tirishish, qizdirish pechlari, uglerodsizlanish, metallarni quyishi, oksidlanish, kuyindi, ortiqcha qizdirish, kamerali pech, metodik pech, elektr qizdirgich, karusel pechi
• .

Metallarni bosim ostida ishlash

• Metallarni bosim ostida ishlash moxiyati shundan iboratki, plastik metal va qotishmalar tashqi kuch yoki bosim ta’sirida tashqi shaklini o’zgartiradi va ta’sir to’xtatilgandan so’ng shu shaklini saqlab qoladi, ya’ni plastik deformatsiyalanadi. Shunga ko’ra mo’rt metallarni (cho’yan, bronza) bosim ostida ishlab bo’lmaydi.
• Metallarni bosim ostida ishlash ancha vaqtdan buyon ma’lum bo’lsada, bu usul progressiv xisoblanadi. Chunki metalni chiqindiga chiqarish kam miqdorda, ish unumi katta va olingan maxsulot yuqori bo’ladi. Chunki ishlash natijasida metalni fizik-mexanik xossalari yaxshilanadi.
• Bosim ostida metal ishlansa shaklini o’zgartirishdan tashkari, uni ichki tuzilishi xamda xossalari xam uzgaradi.

Metallarni bosim ostida ishlash usuli bilan 80 % ko’prok eritilgan Po’lat qayta ishlanadi. Rangli metall va qotishmalarni 60 % dan ko’p qism plastmassalar, metalmaslarni ko’p qismi bosim ostida ishlanadi.

• Metallarni bosim ostida ishlash usuli bilan 80 % ko’prok eritilgan Po’lat qayta ishlanadi. Rangli metall va qotishmalarni 60 % dan ko’p qism plastmassalar, metalmaslarni ko’p qismi bosim ostida ishlanadi.
• Bosim ostida ishlash bilan ogirligi 10 g dan 100 tonnagacha bo’lgan zagotovkalar, detallar olinadi.
• Bosim ostida ishlash juda murakkab jarayon bo’lib, buyumni tashqi va ichida ancha o’zgarishlar bo’ladi. Buyumda fizik va mexanik o’zgarishlarga olib keladi. Detal tashqi kuch ta’sirida avval elastik, so’ng plastik deformatsiyalanadi.
• Misol: zagotovkaga kuch ta’sir ettirsak, u shaklini o’zgartiradi. SHu bilan birga metall tashkil etgan donlar xam o’z navbatida sinadi, bukiladi, egiladi va xakozo.
•