10-mavzu: Ijtimoiy va iqtisodiy huquqlar Reja

Bozor munosabatlariga xos xususiyatlardan biri ishsizlikdir. Biron-bir davlat bu muammodan xoli emas, ishsizlik barcha davlatlarda uchraydi. Hech qanday davlat aholining barchasini ish bilan ta’minlay olmaydi. Lekin ishsizlikdan himoya qilish, ish bilan ta’minlash chora-tadbirlarini ko‘rish davlat vazifalaridan. Mehnat qilaman deganlarni ish bilan ta’minlash, buning uchun ish o‘rinlarini yaratish, tadbirkorlik faoliyatiga yordam berish davlat zimmasida bo‘lib qolaveradi. Erkin kasb tanlash huquqini amalga oshirish uchun ham davlat ko‘plab ishlarni amalga oshiradi. O‘zbekistonda kadrlar tayyorlash tizimida kasb-hunar kolleji orqali mutaxassislar tayyorlash va har bir kollejda bir yo‘la bir necha kasbga ega bo‘lish imkoniyatining mavjudligi Konstitutsiyada ko‘rsatilgan erkin kasb tanlash huquqidan foydalanish imkoniyatini kengaytiradi.

• Bozor munosabatlariga xos xususiyatlardan biri ishsizlikdir. Biron-bir davlat bu muammodan xoli emas, ishsizlik barcha davlatlarda uchraydi. Hech qanday davlat aholining barchasini ish bilan ta’minlay olmaydi. Lekin ishsizlikdan himoya qilish, ish bilan ta’minlash chora-tadbirlarini ko‘rish davlat vazifalaridan. Mehnat qilaman deganlarni ish bilan ta’minlash, buning uchun ish o‘rinlarini yaratish, tadbirkorlik faoliyatiga yordam berish davlat zimmasida bo‘lib qolaveradi. Erkin kasb tanlash huquqini amalga oshirish uchun ham davlat ko‘plab ishlarni amalga oshiradi. O‘zbekistonda kadrlar tayyorlash tizimida kasb-hunar kolleji orqali mutaxassislar tayyorlash va har bir kollejda bir yo‘la bir necha kasbga ega bo‘lish imkoniyatining mavjudligi Konstitutsiyada ko‘rsatilgan erkin kasb tanlash huquqidan foydalanish imkoniyatini kengaytiradi.

Mehnat huquqining amal qilishi natijasida ko‘plab mehnat munosabatlari vujudga keladi, ya’ni ishga kirish, normal tartiblarda ishlash, mehnatni muhofaza qilish; ishdan bo‘shash yoki bo‘shatish va boshqalar. Mehnat qilish huquqining amalga oshishi doirasidagi shunday hujjatlar, mehnat qonunchiligi, ya’ni O‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi bilan tartibga solinadi.

• Mehnat huquqining amal qilishi natijasida ko‘plab mehnat munosabatlari vujudga keladi, ya’ni ishga kirish, normal tartiblarda ishlash, mehnatni muhofaza qilish; ishdan bo‘shash yoki bo‘shatish va boshqalar. Mehnat qilish huquqining amalga oshishi doirasidagi shunday hujjatlar, mehnat qonunchiligi, ya’ni O‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi bilan tartibga solinadi.