10-mavzu. Mantiq ilmining predmeti, asosiy qonunlari. Kelib chiqishiga ko‘ra arabcha bo‘lgan “mantiq” (grekcha logos) atamasi «fikr», «so‘z», «aql», «qonuniyat»

Intuitsionistik mantiq ham matematikaning rivoji bilan uzviy bog‘liq ravishda shakllangan. Asoschisi gollandiyalik matematik va mantiqshunos L.Brauer bo‘lib, u va uning tarafdorlari fikriga ko‘raintuitsiya matematika va mantiqning asosida yotadi. Ularning takidlashicha, to‘plam nazariyasi bilan bog‘liq paradokslarning vujudga kelishi nafaqat Cheksiz lik abstraksiyasini qabul qilish bilan, balki klassik mantiqning qonunlari hamda  muhokama yuritish usullariningyangi bilish vazifalarini hal etishdagi zaifligi bilan ham bog‘liq.

 

Ana shunday yo‘nalishlardan biri formal mantiq bo‘lib, u to‘g‘ri tafakkur shakllari va qonunlarini o‘rganadi. Unda fikrning konkret mazmunidan chetlashilgan holda etibor fikr strukturasiga (shakliga) qaratiladi (“formal” so‘zi mazkur yo‘nalishda fikrning shakli, yani formasining tadqiq etilishini bildiradi). SHuningdek, formal mantiqda fikrning rivojlanishi maxsus o‘rganilmaydi. Unda bildirilgan fikr predmetning muayyan sharoitdagi qatiy holatini aks ettiradi deb hisoblanadi. Demak, formal mantiq fikrning strukturasi (shakli, tuzilishi) jihatidan to‘g‘ri qurilishi bilan bog‘liq qonun-qoidalarni tadqiq etadi.