10-Mavzu: Yuridik shaxslarni ish bilan ta’minlashda psixologiyaning tutgan ro’li. Reja

1-ilоva




Ma’ruzalar matni.

Reja:
1. Mehnat faoliyatining motivlari.

2. Motivlarni tadqiq qilish metodlari.
3. Motivlar dinamikasi.
4. Odam extiyojlarini bosqichlari va qondirilishi.
5. Shaxs qobiliyatlari, mehnat xavfsizligi va motivlar.

Jahon psixologiya fanning nazariy mushohadalariga va o’zimizning shahsiy malumotlarimizga asoslanib, mativlarni quyidagi turkumlarga ajiratishni lozzim topdik.

I.Shaxsning ijtimoiy extiyojlari bilan uyg’unlashgan, ularning mohiyati mezoni orqali o’lchanuvchi motivlar .
1.Dunyo qarashga taalluqli , aloqador bo’lgan g’oyaviy mativlar ;
2.Ichki va tashqi siyosatka nisbatan munosabatni aks ettiruvchi shaxsiy pazitsyani ifodalovchi siyosiy mativlar;
3.Jamiyatning axloqiy meyorlari pritsplari, turmush tarzi etnopsixologik xususiyatlariga asoslanuvchi axloqiy mativlar;
4.Borliq go’zalligiga nisbatan extyojlarda in’ikos etuvchi nafosat (estetik) mativlari.

II.Vujudga kelishi shartlanganlik banbai bo’yicha umumiylikka ega bo’lgan, boshqaruv va boshqaruvlik hususiyatli mativlar:

1.Keng qamrovli ijtimoiy motivlar ( vatanparvarlik, fidoilik, al’truistik);
2.Guruhiy, jamoaviy , hududiy,umumbashariy mativlar.
3. Faoliyat tuzilishi, moxiyati va tuzimiga yo’naltirilgan pratsessual mativlar;
4.Faoliyat mahsulini baholashga , maqsadga erishuvga mo’ljallangan rag’batlanuv, mukofot motivlari.
III. Faoliyat turlari mohiyatini o’zida akis ettiruvchi mativlar:
1.Ijtimoiy-siyosiy vaqealiklarni mujassamlashtiruvchi motivlar;
2. Kasbiy tayyorgarlik va mahoratni o’zida namoyon etuvchi mativlar;
3.O’qishga, bulishga (kognitiv), ijodga (kreativ) oid mativlar.
IV.Paydo bo’lish hususiyati, muddati, muxlati, barqarorligi bilan umumiylikka ega bo’lgan mativlar:

1. 
   Doimiy, uzliksiz langityud hususiyatli mativlar;
   
2. 
   Qisqa muddatl, bir lag’zali,bir zumlik va soniyalik motivlar;
   

3.Uzoq muddatli vaqt taqchinligidan ozod, hotirjam hatti harakatlarni talab etuvchi mativlar .
V. Vujudga kelishi, kechishi sur’ati bioquvvat bilan o’lchanuvchi mativlar:
1.Kuchli , qudiratli, ta’sir doirasidagi shijoatli mativlar.
2. Paydo bo’lishi, kechishi o’rta su’ratli mativlar.
3.Yuzaga kelishi, kechishi o’rta su’ratli mativlar.
VI. Faoliyatda , muomilada va xatti xarakatda vujudga kelishi hususiyatli, xislati xamda sifatini aks ettiruvchi mativlar.
1.Aniq, yaqqol, vaqea bo’luvchi real mativlar
2. Zarurat, yuksak talab va axtiyojlarda ifodalanuvchi dolzarb mativlar.
3. Imkoniyat , zaxira, yashirin xususiyatlarini o’zida mujassamlashtiruvchi motivlar.
VII.Aks ettirish darajasi, sifati nuqtai nazarda ierarxiya vujudga keltiruvchi motivlar:

1. 
   Biologik motivlar ;
   
2. 
   Psixologik motivlar;
   
3. 
   Yuksak psixologik motivlar.
   

Zamonaviy mutaxassislaк oldiga qo’yiladigan eng muhim masalalardan biri-malakali kadrlar sifatida o’zligini, o’z qobiliyatlari, intellekti, shaxsiy fazilatlarini bilgan tarda atrofdagilar mehnatini oqilona tashkil etish va ijtimoiy foydali mehnatning barcha sohalarida iqtidorli kasb sohibi sifatida faoliyat ko’rsatishdir .Bu o’rinda inson ruhiyati qonunlarini o’rganuvchi psixologiya fanining o’rni benihoya katta.
Mavzu: Korreksion psixologiya dasturining tuzilish hususiyatlari.
Har xil turdagi tuzatish dasturlarini tuzayotib quydagi tamoyillarga tanish zarur:
1.Tuzatish, profilaktik va rivojlantiruvchi vazifalarning tizimliligi tamoili.
2.Tuzatish va tashxis birligi tamoili.
3.Kauzal tipdagi tuzatishning mavqeliligi tamoili.
4. Tuzatishning faoliyatlilik tamoili.
5.Mijozning individual va yosh – psixologik xususiyatlarini hisobga olish tamoili.
6.Psixologik tasir metodlarining komplekslilik tamoili.
7.Tuzatish dasturida yaqin ijtimoiy muhitning ishtirokini faol jalb qilish tamoili.
8.Psixologik jarayonlarni har hil darajada tashkil qilishga tayanch tamoili.
9.Dasturli o’qitish tamoili.
10.Murakkabliklar oshib borishi tamoili.
11.Materialning rangbarangligi darajasi va hajmini hisobga olish tamoili.
12.Materalning emotsional murakkabligini hisobga olish tamoili.
1.Tuzatish, profilaktik va rivojlantiruvchi vazifalarning tizimliligi tamoili.Bu tamoil har qanday tuzatish dasturida uch hil turdagi vazifalarning ishtirok etish zaruratini ko’rsatadi: tuzatish,profilaktik va rivojlantiruvchi unda bola shaxsi har hil tamonlarining rivojlanishida o’zaro bog’liqlik va notekislik aks etadi.Boshqacha so’z bilan aytganda , har bir bola har hil rivojlanish darajasida bo’ladi:rivojlanish me’yoriga mos keladigan yuqori darajada; Tavakkal darajasida – bu shuni ko’rasatadiki rivojlanishning potensial qiyinchiliklari paydo bo’lish xavfi bor.
2.Tuzatish va tashxis birligi tamoili. Bu tamoil amaliy psixolog faoliyatining alohida turi sifatida mijoz rivojlanishiga psixologik yordam ko’rsatish jarayonining butunligini aks ettiradi.
3.Kauzal tipdagi tuzatishning mavqeliligi tamoili. Yo’nalganligiga bog’liq ravishda tuzatishning ikki turi mavjud.
1) Simptomatik va 2)Kauzal (sababiy).
Simptomli tuzatish rivojlanishdagi qiyinchiliklarning tashqi tamonini, tashqi belgilarini, bu qiyinchiliklarning simptomlarini yo’qotishga qaratilgan. Qaramaqarshisi, kauzal tipdagi tuzatish bu muommolarni va mijoz rivojlanishida chatlashishlarni keltirib chiqaradigan sabablarni to’g’rilashni va yo’qotishni taqozo qiladi. Ma’lumkiy faqat rivojlanish buzilishi asosida yotadigan sabablarni yo’qotish muommolarini to’liqroq hal qilishni taminlaydi.
Tuzatishning faoliyatlilik tamoili.