10-Mavzu: Yuridik shaxslarni ish bilan ta’minlashda psixologiyaning tutgan ro’li. Reja

1-ilоva





Ma’ruzalar matni.

Reja:

1. Malaka va ko`nikmalar, ularning klassifikatsiyasi.
2. Malakalarning shakllanish bosqichlari.
3. Mashqlar va ularni tashkil qilish.
4. Mashq turlari va qo`yiladigan talablar.
5. Malaka va odamning individual-psixologik xususiyatlari.

Ko`nikmalar mashq qilish natijasida vujudga kelgan va ongli faoliyatning avtomatlashtirilgan sifatlarini o`zida aks ettiradigan harakatlarni bajarishning usullaridir.Psixologik nuqtai nazardan ishlab chiqilgan ko``nikmalarning barcha rang-baranhligida ularni uchta asosiy guruhga ajratish mumkin..:sensor(ko`rish, eshitish,hid bilish , va boshqalar), motor, va aqliy(hisoblash, chizmalarni o`qish, ishalb chiqarish vazifalrini yechish uchun zarur ko`nikmalar va boshqalar.)Ishalb chiqarish ta`limini olib borishda ko`nikmalarni sinflarga ajratish maqsadi har xil turdagi ko1`nikmalarning psixolgik xususiyatlariga mos holda o`qitishning usul va sharoitlarini tanalsh hisoblanadi.Shuning uchun ishlab chiqairsh ta`limi dasturining alohida bo`limlariga ko`nikmalar aniq qatorini tuzishda bir vaqtda ko`nikmalarning har xil turlarini ajratish lozim.Psixologik tadqiqotlar va mehnat ko`nikmalariga o`qitishning amaliy tajribalarini umumlashtirish natijasida barcha turdagi ko`nikmalar uchun umumiy bo`lgan , ularning muvaffaqiyatli shakllanishi uchun asosiy shart-sharoitlar paydo qilinadi.Bu yerga quyidagilar kiradi:1)vazifalarning aniqligi, o`quvchilar tomonidan unga erishish maqsad va vazifalarni tushunish 2)O`quvchilarda zaruriy bilimlar majudligi 3)O`qitish metodlarinig ko`nikmalar turlari xususiyatlariga mos kelish 4)Ko`rsatmaning unumliligi 5)mashqlarning yetarli soni 6)o`quvchilar tomonidan faoliyatni baholashning o`z vaqtidaligi va obektivligi va ularning mashqlar natijasini bilishi

7)o`quvchilar faoliyatining faollik xarakteri
Ko`nikmalr kasbga o`qitish jarayonida o`zining rivojlanishida avtomatlashib qator bosqichlardan o`tadi.Birinchi bosqich ko`nimkmani tushunishning boshlanishi.U maqsadni aniq tushunish , ammo unga erishish usullarini xira tasavur qilish va harakatlarni bajarishga intilishda qo`pol xatoalr bilan xarakterlanadi.Ikkinchi bosqich-ongli ammo malakasiz bajarish.Bu yerda o`quvchi harakatni qanday bajarish haqida to`liq tushunchga ega ,ammo harakatni bajarishning o`zi noaniq , turg`un bo`lmagan.Bu bosqichda harakatni bajarish, shuningdek, ko`p ortiqcha harakatlar soni bilan va zarur ko`nikmani o`zlahtirishning yo`qligi bilan xarakterlanadi.Uchinchi bosqich- ko`nikmaning avtomatlashishi.To`rtinchi bosqich- yuqori avtomatlashgan ko`nikma.Kuchli toliqish holatida beshinchi bosqichdeavtomatizatsiya.Bunda harakatlarni bajarish yomonlashadi., eski xatolar , z`oriqishlar paydo bo`ladi.Ammo dam olishdan keyin yana avtomatlashish vujudga keladi.Ko`nikmalar rivojlanishining yuqori takomillashishi zaruriydir, ammo haqiqiy mahorat uchun yetarli sharoitemas.Mahorat insonning mehnatiga to`g`ri munosabaiga , uning g`oyaviy-siyosiy mafkurasida ,mehnat va masalalarning emotsional xususiyatlariga asoslangan.Malaka bu shaxsiy tajriba shakllngan, bilimlar va ko`nikmalar asosida insonning aniq faoliyatini bajarish qobiliyatidir.kasbiy malaka qator bosqichalr shakllanishida bo`lib o`tadi.Birinchi bosqich- birlamchi malaka.Unga xarakterli : harakat maqsadini anglash va oldingi bilimlar va ko`nikmalarga tayanib uni bajarish yo`llarini qidirish.Bu yerda faoliyat sinash va xato metodi bilan amalga oshriladi.Ikinchi bosqich – yetarli bo`lmagan malakali faoliyat.Uchinchi bosqich- alohida umumiy malakalar.To`rtinchi bosqich- yuqori rivojlangan malaka.Beshinchi bosqich- mahorat.Bu bosqich har xil malakalarni ijodiy qo`llash bilan xarakterlanadi.