Reja - Falsafa tarixida kategoriyalarga
- yondashuvlarning xilma-xilligi
- Sharq an’anasida ham, qadimgi Yunonistonda ham
- dialektika kategoriyalarining juftli xususiyati va hujjati
- ziddiyatli munosabatlarini har tomonlama ehtiyoj anglanadi.
- Dialektika kategoriariga xos bwlgan qarama-qarshiliklar
- birliginiga urinishlar jarayonida fikrlash va
- borliqing qarama-qarshiliklarini bir dunyo yagona
- asosni topish yulida izlanishlar olib borilgan. Ushbu
- yondashuv harakat dialektikasi kategoriyalari umumiy
- va fundamental xususiyat kasb etib borgan.
- Rasmiy mantiqiy tafakkurning umumiy qonuniyatlarini tizimlashtirish va rivojlantirishga qaratilgan birinchi urinish Aristotel faoliyati bilan bog'liq. Falsafa tarixida Aristotel antik falsafani tizimlashtiruvchi rolini bajaradi. Uning "Organon" asari ishonchli, ishonchli o'qitish vositasi hisoblangan. (“Organon” – lotincha organum – qurol, asbob, Aristotelning mantiqiy asarlarining umumiy nomi.) Aristotel bu asarida rasmiy mantiqiy qonunni belgilab berdi, unga ko‘ra haqiqiy tafakkur qarama-qarshiliksiz fikrlash demakdir. Ammo “Metafizika” (lot. Metaphisica – hamma narsaning asosiy tamoyillari haqidagi ta’limot) asarida Aristotel olamning umumiy asoslarini va falsafiy kategoriyalarni tasvirlashga harakat qiladi va falsafy kategoriyali masala, shakl, sabab, zaruriyat va boshqalar khaqida s'uz yuritadi. Ushbu kategoriyalarga Aristotle sudlov ichki qarama-qarshiliklarini ko'rsatadigan tutuvchi ontologist mano yuklaydi.
- Dialektika G. Hegel falsafasining eng kuchli haqida.
- U dialektikani mantiq va bilish nazariyasi bilan tenglashish.
- Hegel falsafasida dunyo mutlak ruhning o'z-o'zini
- rivojlanirishi sifatida Namoen buladi.Mutloq
- vaqtning o'zida ham modda (borlik asosi),
- xam sub'ekti, yani o'z rivozhlanishi va bilishining manbaidir.
- Inkorni-inkor
- Hegel falsafasining asosli tamoili hisobla-
- nadi. Ikki tomonlama inkor etish goyasiga muvofik
- mutlak goyaning rivozhlanishi kuyidagi uch boskichdan
- oʻtadi: sof borlik (tezis), oʻqlik (antiteza);
- mavzhud borlik vuzhudga kelish va ywk bwlish sifa-
- tida, shakllanish (sintez). Bililishning uch boskici
- (triada) Goyasi Hegel falsafasini tula miqdori
- krep. Nafakat Gegelning butun falsafasi, nurlar
- u Ilgari Surgan qo'llanmasining hhar bir kichik huzhai-
- rasi ham uch qismga bulinadi (“Mantiq fani”,
- “Naturfalsaf”, “Ru falsafasi”). masalan,
- mantiqni Hegel ilohiy aqlga mos keladigan sof
- aql sohasi sifatida tariflaidi. U uch qismdan
- iborat:
Do'stlaringiz bilan baham: |
