11. 2-mavzu: turizmni rejalashtirishda investision dasturlarni qo’llash. Ma’ruza mashg’uloti rejasi

Quyidagilar har bir loyihaviy baholashda zaruriy ma’lumot hisoblanadi: 
- Rejalashtirish intervali (hisobotlar haqqoniyligi oylik, yillik) 
- Loyihaning texnik tavsifi. 
- Loyihaning asosiy kalendar rejasi (investitsion loyihasining uzoqlik 
muddati, eksplutatsiya muddati, sanoatda o’zlashtirish muddati) 
- Valyuta turi va pul birligi masshtabi.
- Inflatsiya dinamikasi (inflyatsiyaning ko’tilgan foizlari, tegishli 
ma’lumotlar asosida) 
- Investitsiya xajmi va uning tushish grafigi 
- Ko’tiladigan narxlar va darajasi 
- Ishlab chiqarish xarajatlari darajasi 
- Ishlab chiqarish xajmi dinamikasi 
- Foizli stavka va kreditlash sharoitlari 
- Soliq to’lovlar darajasi. 
- Loyihani moliyalashtirish manbai
 
11.2.2. Investitsiyalarning qoplanish muddatini va sof diskontlangan 
(keltirilgan) daromad (NPV) ko‘rsatkichlarini hisoblash. 
Qaytarilish muddati oddiy hisob-kitob bo'lib, investitsiya boshlang'ich 
qiymatini qoplash uchun qancha vaqt ketishini belgilaydi. U dastlabki 
investitsiyalarni yillik pul tushumlariga bo‘lish yo‘li bilan hisoblanadi. 
Toʻlov muddati = Dastlabki investitsiyalar / Yillik pul tushumlari 
Sof joriy qiymat (NPV) - pulning vaqt qiymatini hisobga olgan holda 
investitsiyalarning pul tushumlari va chiqimlarining joriy qiymatini 
hisoblaydigan moliyaviy ko'rsatkich. Bu investitsiya ijobiy yoki salbiy daromad 
keltirishini aniqlashga yordam beradi. 
NPV = S (Pul tushumi / (1 + Diskont stavkasi)^t) - Dastlabki 
investitsiyalar 
Ushbu formulada 
S- barcha pul tushumlarining yig'indisini, 
t- vaqt davrini va diskont stavkasi investor tomonidan talab qilinadigan 
daromad stavkasini ifodalaydi. 

---

Investitsiyalarning qoplanish muddatini va sof diskontlangan daromad 
(NPV) ko'rsatkichlarini hisoblash uchun quyidagi qadamalarni amalga oshirish 
mumkin: 
1. Investitsiya to'lovlarini aniqlash: Investitsiyaga tegishli barcha to'lovlar, 
masalan, sotib olish narxi, qurilish va qurilish ishlari uchun xarajatlar, 
operatsion xarajatlar, soliq to'lovlari kabi, aniqlanishi kerak. 
2. Daromadlarni hisoblash: Investitsiyaga tegishli daromadlar, masalan, 
sotishlar, xizmatlardan kelgan daromadlar, investitsiya obyektining sotilgan 
qiymati, sotilgan qiymatdan keyingi daromadlar kabi, hisoblanishi kerak. 
3. Diskontlangan normani belgilash: Diskontlangan norma investitsiya 
uchun iste'mol qilingan pulning hozirgi qiymatini hisoblashda qo'llaniladi. Bu 
norma investitsiya riski va boshqa faktorlarga bog'liq bo'lishi mumkin.
4. Qoplanish muddatini hisoblash: Qoplanish muddati investitsiyaga 
tegishli daromadlar va xarajatlarni bir xil diskontlangan normada hisoblash 
orqali aniqlanadi. Qoplanish muddati investitsiyalarning amortizatsiyasi va 
daromadlarning keltirilishi uchun kerakli vaqtning chegarasi bo'lishi mumkin. 
5. Sof diskontlangan daromad (NPV) hisoblash: Sof diskontlangan 
daromad (NPV) investitsiyaga tegishli daromadlar va xarajatlar orasidagi farqni 
hisoblashda qo'llaniladi. Bu ko'rsatkich investitsiyalarning sifatini va ularning 
maqbullik darajasini hisoblashda yordam beradi. Agar NPV musbat bo'lsa, 
investitsiya qabul qilingan deb hisoblanadi; agar NPV manfiy bo'lsa, 
investitsiya rad etilgan deb hisoblanadi. 
Ushbu qadamalar investitsiyalarning samarali qoplanish muddatini va sof 
diskontlangan daromad (NPV) ko'rsatkichlarini hisoblashga yordam beradi va 
investitsiyalarni baholash va tanlashda yordam beradi.